در مواردی که جرایم منافی عفت همراه با اغفال یا عنف و اکراه (یا هر عملی که قانونا در حکم عنف است) واقع شده و پرونده دارای شاکی خصوصی باشد انجام تحقیقات ضرورت دارد.

در تاریخ 1392/01/15 خانم الف. با مراجعه به دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان.. . و تقدیم شکواییه ای تحت عنوان تجاوز به عنف علیه آقای م.ر. از حیث ارتکاب بزه فوق اعلام جرم کرده و راجع به چگونگی قضیه به شرح متن شکواییه تقدیمی و تحقیقات انجام شده به خلاصه توضیح داده است که:«مشتکی عنه در مورخه 1390/02/01 با وعده های دروغین و این که قصد ازدواج داشته و با این بهانه که می خواسته او را به مادرش معرفی کند مشارالیها را به منزل خود برده و با خوراندن شربت حاوی داروی خواب آور او را بی هوش کرده است و سپس به وی تجاوز کرده که بعد از مدتی متوجه باردار شدن خود گردیده و پس از یک ماه او را به دکتر برده و بچه اش را سقط کرده است.» با ارجاع قضیه به شعبه سوم دادیاری و شروع به تحقیق پیرامون آن از مجنی علیها توضیحات لازم به شرح برگ بازجویی مورخ 1392/01/15 اخذ و متعاقبا دادیار مرجوع الیه به موجب دادنامه شماره 100076 – 1392/01/15 و با توجه به نوع اتهام و مقررات حاکم به مورد و مستندا به تبصره سه ماده سه اصلاحی مصوب سال 1382 قرار عدم صلاحیت به اعتبار و شایستگی دادگاه های تجدیدنظر(کیفری) استان.. . صادر که پس از موافقت جانشین دادستان و ارسال پرونده به مرجع ذی ربط سابقه امر به شعبه 74 کیفری آن استان ارجاع و دادگاه مرجوع الیه در تاریخ 1392/04/10 در جلسه مقدماتی به موضوع رسیدگی کرده و در جریان آن شاکیه به نام خانم الف.ز. که خود را دانشجو معرفی نموده ضمن اداء توضیح در مورد شکایت خود چنین متذکر شده است که:.. .حدود پنج سال پیش با پسری به نام م.ر. آشنا شدم. از اول آمد خانواده ما را دید بین ما رفت و آمد شروع شد و چندی پیش درخواست کرد که بیا منزل ما برای دیدن خانواده ام. موقعی که به منزل رفته بودیم خواهرش منزل بود با ورود ما خواهرش از منزل برای خرید میوه بیرون رفت و ما تنها ماندیم به من آب میوه خوراند و من کرخت شدم دیگر چیزی نفهمیدم و آمدم دیدم کار از کار گذشته است. بعد از دو ماه م. خودش گفت داخل آبمیوه من مواد بی هوش کننده ریخته است 1390/02/18 از داروخانه ای با هزینه خودم دارو خریدم برای سقط جنین که آن روز اتفاق افتاده بود پیامک های نام­برده در تلفن من موجود می باشد که راجع به ازدواج صحبت کرده است. گفت اگر خانواده ام بفهمند بین ما چه اتفاقی افتاده است اصلا بحث ازدواج را قبول نمی کنند. سیوال: دلیل شما برای دو سال سپری شدن از شکایت خودتان چیست؟ جواب: برای این که وعده ازدواج به من می داد. سیوال: چند مرتبه به منزل متهم رفتید؟ جواب: ده بار. سیوال: بار اول که رفتید آبمیوه خوراند تجاوز کرد نه بار دیگر چی؟ جواب: با تمایل خود مراجعه کردم. به دنبال پایان جلسه مقدماتی فوق خانم الف.ز. طی مشروحه بدون تاریخی از شکایت خود علیه مشتکی عنه صرف نظر کرده است که مراتب اعلام گذشت مشارالیها مورد تایید ریاست محترم شعبه 74 داداه کیفری.. . نیز قرار گرفته است. متعاقب اقدامات فوق دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و حکم قضیه را طی دادنامه شماره 53-92–1392/04/19 صادر که در قسمت هایی از آن عینا چنین آمده است... در خصوص شکایت خانم الف.ز. علیه م.ر. دایر به زنای به عنف صرف نظر از اعلام گذشت شاکیه به لحاظ فقد دلیل مستندا به ماده 177 قانون آیین دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب در امور کیفری رای به برایت متهم صادر و اعلام می شود. دادنامه مزبور در تاریخ 1392/06/05 به خانم شاکیه در دفتر دادگاه ابلاغ واقعی شده و مشارالیها به موجب درخواست مورخه 1392/06/06 در مهلت قانونی نسبت به آن معترض و رسیدگی در مقام تجدیدنظر را درخواست کرده است. دفتر شعبه 74 دادگاه پس از انجام اقدامات لازمه مبادرت به ارسال پرونده به دیوان عالی کشور نموده که با وصول آن به دفتر دیوان مربوطه و ثبت به کلاسه فوق رسیدگی به مورد به این شعبه محول گردیده است. مشروح لوایح تجدیدنظرخواه در موقع مشاوره و صدور رای قرایت خواهد شد.

اگر چه برابر تبصره ذیل ماده 43 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری در جرایم منافی عفت قاعده کلی ممنوعیت تحقیق حاکم به مورد است لکن در مانحن فیه چون اولا: پرونده امر دارای شاکی خصوصی بوده(اگرچه اعلام گذشت شاکیه تاثیری در عدم تعقیب قضیه ندارد). ثانیا: موارد احتمال ارتکاب جرایم با عنف و اکراه و یا اغفال و یا مواردی که به موجب قانون در حکم ارتکاب به عنف است از شمول و کلیت قاعده فوق مستثنی می باشد بنابه مراتب اقتضاء داشت که دادگاه محترم به دلایل ابرازی شاکیه توجه فرموده و یا حداقل با احضار متهم و تحقیق از وی در خصوص چگونگی موضوع و نحوه آشناییش با شاکیه و ارتباطات آنان با یکدیگر اظهارات و مدافعات وی را استماع سپس بر مبنای نتایج حاصله مبادرت به صدور رای می نمود. از طرفی اقدام دادگاه در صدور حکم برایت متهم آن هم در شرایطی که اساسا متهم فوق مورد بازجویی قرار نگرفته و وقت رسیدگی تعیین نگردیده و طرفین هم جهت انجام محاکمه به دادرسی دعوت نشده اند صحیح نبوده و از جهات فوق پرونده مواجه با نقصان تحقیقات و کاستی در رسیدگی است(نظریه شماره 7/385 مورخ 1383/01/29 اداره حقوقی). لذا مستندا به شق 2 ذیل بند(ب) ماده 265 قانون آیین دادرسی دادگاه­های عمومی و انقلاب در امور کیفری دادنامه شماره 53-92–1392/04/19 صادره از شعبه 74 دادگاه کیفری استان.. . با هدف رسیدگی مجدد در همان شعبه نقض می گردد.
شعبه 4 دیوان عالی کشور - رییس و مستشار
قاسم پناو - سیدحسین بهرامی