هرگاه تابعیت فردی مورد تردید واقع شود شورای تامین شهرستان موضوع را بررسی و اداره ثبت احوال بر اساس گزارش شورای مذکور مبادرت به اتخاذ تصمیم می نماید و در صورت اعتراض هیات حل اختلاف مقرر در ماده سوم قانون ثبت احوال نسبت به موضوع رسیدگی و اظهارنظر می کند؛ تصمیم هیات مذکور قابل اعتراض در دادگاه عمومی حقوقی است.

در تاریخ 15/8/90 آقای ب.م. وکیل دادگستری به وکالت از آقای ج.ت. دادخواستی به طرفیت اداره ثبت احوال شهرستان خواف به خواسته اعتراض به تصمیم هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال شهرستان خواف مبنی بر ابطال سند سجلی شماره 1ـ 13016 حوزه 2 خواف به دادگاه عمومی خواف تسلیم و توضیح داده سند سجلی مذکور برای موکل که از پدر و مادری ایرانی الاصل متولدشده طبق موازین قانونی صادر گردیده موکل در سنین جوانی به افغانستان مهاجرت کرده و بعد از پیروزی انقلاب به وطن بازگشته و اقدام به تعویض شناسنامه خود و اخذ شناسنامه جمهوری اسلامی می نماید. اخیرا برابر گزارش خلاف واقع نیروی انتظامی شورای تامین شهرستان خواف تابعیت موکل را مردود اعلام نموده است و هیات حل اختلاف الف. حکم به ابطال سند سجلی موکل صادر می نماید درحالی که پدر و مادرش ایرانی بوده اند و تقاضای صدور حکم به شرح خواسته دارد. تصویر مستندات پیوست و پرونده در شعبه اول دادگاه مرقوم در جریان رسیدگی قرارگرفته است. اداره ثبت احوال شهرستان خواف لایحه ای تقدیم داشته و ضمـن شرح جریان پرونـده اظـهار داشته اداره ثبت احـوال به استناد صورت جلسه مورخه 21/6/90 شورای تامین شهرستان خواف به استناد بند 3 ماده 3 قانون ثبت احوال موضوع را در هیات حل اختلاف مطرح و برابر رای آن هیات نسبت به ابطال سند سجلی مورد دعوی اقدام نموده است و تقاضای رد دعوی دارد. وکیل خواهان نیز در جلسه دادرسی مطالب مشروحی در خصوص رای شورای تامین خواف درحالی که تابعیت ایرانی موکل را قبلا بررسی و پذیرفته است وجه قانونی ندارد و با توجه به اینکه جلسه اول دادرسی بوده ابطال نظریه شورای تامین شهرستان خواف را نیز درخواست کرده است دادگاه در جهت رسیدگی به دعوی اقداماتی معمول و به لحاظ اینکه رای هیات حل اختلاف ثبت احوال بر اساس تصمیم شورای تامین شهرستان صادرشده و در مورد ابطال تصمیم شورای تامین دعوایی اقامه نشده و این شورا ذی نفع در دعواست و رسیدگی به دعوی به کیفیت مطروحه مقدور نمی باشد لذا قرار عدم استماع دعوی را صادر می نماید. وکیل خواهان به رای دادگاه اعتراض و درخواست تجدیدنظر می نماید. شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی نظر به اینکه طبق رای وحدت رویه شماره 658 ـ 20/1/81 هیات عمومی دیوان عالی کشور مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به تصمیم شورای تامین در تشخیص تابعیت هیات حل اختلاف است و رای هیات قابل اعتراض در دادگاه عمومی است و مرجع رسیدگی کننده ذینفع در دعوی نبوده ضمن فسخ قرار پرونده را به منظور رسیدگی به دادگاه بدوی اعاده داده است. شعبه اول دادگاه عمومی خواف با اعلام کفایت رسیدگی نظر به اینکه شورای تامین شهرستان خواف یک بار تابعیت ایرانی خواهان را تایید نموده حکم بر نقض تصمیم هیات حل اختلاف ثبت احوال خواف در خصوص ابطال سند سجلی خواهان صادر می نماید. این بار الف. درخواست تجدیدنظر کرده است شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی نظر به اینکه دادگاه در خصوص اعتراض به تصمیم مورخه 29/6/90 شورای تامین خواف اتخاذ تصمیم نشده پرونده را به دادگاه ذی ربط اعاده داده است. پس از اعاده پرونده دادگاه به شرح دادنامه شماره 1309ـ 10/7/91 مستندا به ماده 45 قانون ثبت احوال حکم بر ابطال تصمیم شورای تامین شهرستان خواف در خصوص تابعیت خواهان صادر می نماید. اداره ثبت احوال به این رای اعتراض و درخواست تجدیدنظر می نماید. شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر خراسان رضوی بر اساس رای وحدت رویه یادشده ضمن فسخ رای بدوی به اعتبار شایستگی هیات حل اختلاف ثبت احوال تایباد قرار عدم صلاحیت صادر و پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال داشته که در دستور کار این شعبه قرارگرفته است.
هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرایت گزارش آقای علی خوشوقتی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:

مطابق رای وحدت رویه شماره 658ـ 20/1/81 هیات عمومی دیوان عالی کشور هرگاه تابعیت فردی موردتردید واقع شود شورای تامین شهرستان موضوع را بررسی و اداره ثبت احوال بر اساس گزارش شورای مذکور مبادرت به اتخاذ تصمیم می نماید و در صورت اعتراض هیات حل اختلاف مقرر در ماده سوم قانون ثبت احوال نسبت به موضوع رسیدگی و اظهارنظر می نماید تصمیم هیات طبق ماده چهار قانون مذکور قابل اعتراض در دادگاه عمومی است. بر این اساس قرار عدم صلاحیت شماره 700504 ـ 1/5/92 شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی به درستی صادرشده و با تشخیص صلاحیت هیات حل اختلاف مستقر در اداره ثبت احوال شهرستان خواف مقرر می دارد پرونده به مرجع صالح ارسال گردد.
رییس شعبه 25 دیوان عالی کشورـ مستشار
سعیدی ـ خوشوقتی