قواعد حاکم در رسیدگی به دعاوی خانوادگی و امور حسبی
پرسش:
آیا قاضی در رسیدگی به دعاوی خانواده یا امور حسبی باید تشریفات آیین دادرسی مدنی را رعایت کند؟
نظر هیئت عالی:
نشست قضایی (8): سوال مطروحه مربوط به امور حسبی و مدنی خاص است که هرکدام بحث جداگانه یی دارد. در مورد امور حسبی اولا: به موجب ماده یک قانون مزبور: «امور حسبی اموری است که دادگاه ها مکلفند نسبت به آن امور اقدام و تصمیمی اتخاذ کنند. بدون آن که رسیدگی به آنها متوقف بر وقوع اختلاف و منازعه بین اشخاص و اقامه دعوا از طرف آنها باشد». ثانیا: طبق مقررات ماده 2 همان قانون: «رسیدگی به امور حسبی تابع مقررات این باب می باشد مگر آن که خلاف آن مقرر شده باشد». ثالثا: قانون امور حسبی قانون خاص است و قانون عام لاحق ناسخ قانون خاص سابق نیست.
نظر اتفاقی:
الـف. اولا: امور حسـبی را نـمی تـوان دعوا تلقی کـرد. ثانیا: ماده یـک قانون آیـین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در مقام تعریف آیین دادرسی است و نفی کننده صلاحیت دادگاه در رسیدگی به امور حسبی بر اساس قانون امور حسبی نیست. ثالثا: قانون امور حسبی قانونی خاص است و قانون آیین دادرسی عام و عام لاحق ناسخ خاص سابق نمی تواند باشد. رابعا: ماهیت امور حسبی به نحوی است که رسیدگی به آن بر اساس قانون آیین دادرسی موجب تاخیر و اطاله و تضییع حق است. خامسا: از تعریف مندرج در ماده یک قانون مرقوم چنین استنباط می شود که قانون امور حسبی را در زمره قانون آیین دادرسی محسوب کرده نه این که قانون آیین دادرسی ناسخ قانون امور حسبی باشد.