ماده 39 ـ مشمولان خدمت وظیفه عمومی از نظر وضع مزاجی و استعداد جسمی و روانی به چهار دسته به شرح زیر تقسیم می شوند:

1 ـ کسانی که از نظر جسمی و روانی سالم و قادر به انجام خدمت هستند.
2 ـ کسانی که به علت نقص عضو یا ابتلاء به بیماری از سلامتی کامل برخوردار نبوده اما قادر به انجام خدمت در امور غیر رزمی می باشند.
3 ـ کسانی که به علت عدم رشد یا ابتلاء به بیماری موقتا قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند.
4 ـ مشمولانی که به علت نقص عضو یا ابتلاء به بیماری جسمی و یا روانی به طور دائم قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند.
تبصره 1ـ نحوه طبقه بندی مشمولین و طرز معاینه و ضوابط معافیت پزشکی آنها براساس مقاطع تحصیلی مشمولین به موجب آیین نامه معاینه و معافیت پزشکی مشمولین خدمت وظیفه عمومی است که وزارت دفاع با کسب نظر از وزارتخانه های کشور و بهداشت ظرف حداکثر شش ماه تهیه می کند که پس از تایید ستاد کل به تصویب هیات وزیران می رسد. (اصلاحی 22/08/1390)
تبصره 2ـ نحوه آموزش و خدمت مشمولین معاف از رزم برابر دستورالعملی است که از سوی ستاد کل تهیه و ابلاغ می گردد. (اصلاحی 22/08/1390)
تبصره 3ـ کسانی که به مواد مخدر اعتیاد دارند مشمول بند(3) این ماده می شوند و به هنگام معاینه شناسایی و از سوی واحدهای وظیفه عمومی برای ترک اعتیاد به مدت حداکثر شش ماه به مراجع ذی ربط معرفی می گردند. (الحاقی 22/08/1390)
تبصره 4ـ نـیروهای مسلح مکلفـند در حین خدمت کارکنان وظیفه ای را که به مواد مخدر اعتیاد دارند شناسایی و از سایر سربازان جدا نمایند و آنها را در واحدهای مستقل و مخصوص به کارگیری و به مراجع ذی ربط برای ترک اعتیاد در مدت یک ماه توسط پزشک معالج معرفی کنند و در طول خدمت تحت نظر و مراقبت های لازم قرار دهند. مدت ترک اعتیاد برای یک بار جزء خدمت دوره ضرورت محاسبه می شود. این افراد پس از پایان خدمت قانونی از خدمت ترخیص می شوند لیکن در هر حال صدور کارت پایان خدمت منوط به ارائه گواهی ترک اعتیاد است. (الحاقی 22/08/1390)