مُتعِه یا نکاح مُنقَطِع یا ازدواج موقت که به صیغه یا ازدواج انقطاعی نیز معروف است، نوعی از ازدواج در مذهب شیعه است که در آن عقد ازدواج برای مدت معین و محدودی با مهریه ای معلوم، بین زن و مرد بسته می‌شود و با پایان آن رابطهٔ زوجیت خود به خود منقضی می‌شود.
متعه در قوانین ایران به پیروی از فقه امامیه به رسمیت شناخته شده‌است، چنانچه ماده 1075 قانون مدنی بیان می دارد: «نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد.»
شرایط نکاح منقطع همانند شرایط نکاح دائم است با این تفاوت که در نکاح منقطع تعیین مدت و مهر ضروری است و عدم تعیین این دو اشکالاتی را پدید می آورد.
*ضمانت اجرای عدم تعیین مهر :
معمولا مهریه در موقع نکاح دائم معلوم می شود ولی حتی اگر ذکر نشود، عقد نکاح صحیح است اما در نکاح موقت عدم تعیین مهر موجب بطلان عقد می شود. چنانچه ماده 1095 قانون مدنی بیان می دارد:«در نکاح منقطع عدم مهر در عقد موجب بطلان است.»
*ضمانت اجرای عدم تعیین مدت :
تفاوت دیگر عقد موقت با دائم ذکر مدت می باشد و ذکر مدت در عقد موقت یک شرط اساسی محسوب می شود و اگر در ازدواج موقت مدت تعیین نشود عقد موقت باطل است. مدت زمان عقد موقت باید هیچگونه ابهامی نداشته باشد و ابتدا و انتهای آن باید معین گردد. مواد 1075 و 1076 قانون مدنی به لزوم تعیین مدت در نکاح منقطع اشاره دارد.
در نکاح دائم پرداخت نفقه زن از تکالیف مرد محسوب می شود اما در نکاح موقت می بایست در عقد شرط شود و اگر شرطی مبنی بر لزوم پرداخت نفقه از سوی شوهر در عقد وجود نداشته باشد، زوجه نمی تواند دعوای الزام به پرداخت نفقه مطرح کند. چنانچه ماده 1113 قانون مدنی بیان می دارد: « در عقد انقطاع زن حق نفقه ندارد مگر این که شرط شده یا آن که عقد مبنی بر آن جاری شده باشد.»
ارث بردن زن و شوهر از یکدیگر هنگامی است که رابطه زناشویی آنان ناشی از ازدواج دائم باشد در نکاح موقت هیچ یک از زوجین از یکدیگر ارث نمی‌برند. ماده 940 قانون مدنی عنوان می دارد:
«زوجین که زوجیت آن ها دائمی بوده و ممنوع از ارث نباشند از یکدیگر ارث می برند.»
اما باید به این نکته توجه نمود که اگر در نتیجه نکاح موقت ثبت شده، فرزندی متولد شود علاوه بر الحاق مشروع به پدر و مادر، از والدین خود مطابق قوانین جاری ارث می برد.
به عبارت دقیق‌تر همه حقوق و تکالیفی که پدر در قبال فرزندان زن دائم دارد، برابر این فرزند نیز داراست که بر این اساس نفقه، حضانت، توارث و سایر حقوق این فرزند مانند فرزندان دیگر پدر برقرار است.
این مورد منوط به اجازه پدر و یا جد پدری اوست همانند نکاح دائم. در صورت امتناع بدون دلیل پدر یا جد پدری دختر می تواند از دادگاه خانواده طلب اذن کند.
چنانچه مواد ۱۰۴۳ و ۱۰۴۴ قانون مدنی به این موضوع اشاره دارد.
ماده 1043 قانون مدنی:« نکاح دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه ی پدر یا جد پدری او است و هر گاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند اجازه ی او ساقط و در این صورت دختر می تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آن ها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.»
ماده 1044 قانون مدنی:« در صورتی که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشد و استیذان از آن ها نیز عادتا غیرممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد وی می تواند اقدام به ازدواج نماید.
تبصره - ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط به احراز موارد فوق در دادگاه مدنی خاص می باشد.»
راههای انحلال نکاح موقت با نکاح دائم متفاوت بوده و مساله طلاق در مورد آن مطرح نمی شود.
نکاح منقطع در موارد زیر منحل می گردد:
ولین چیزی که موجب انحلال ازدواج موقت می گردد این است که مرد باقی مانده مدت زمان عقد را به زن ببخشد یا به عبارتی بذل نماید. در این مدت زمان باقی مانده مرد به زن می گوید ما بقی مدت عقد را به تو بخشیدم. در قوانین مدنی و قوانین جاری حکمی مبنی بر امکان الزام زوج به بذل مدت وجود ندارد. اما به نظر می رسد که بتوان با وحدت ملاک از ماده 1130 قانون مدنی نتیجه گرفت که زوجه منقطعه نیز مانند زوجه دائم می تواند در صورت وجود موجبات عسر و حرج الزام زوج به بذل مدت را از دادگاه تقاضا نماید.
اگر یکی از زوجین فوت نماید عقد موقت منحل می گردد به همین دلیل است که می گویند فوت یکی از موارد انحلال ازدواج موقت است. در این مورد بین نکاح دائم و نکاح موقت فرقی وجود ندارد.
همانطور که در بالا اشاره شد تعیین مدت در ازدواج موقت از شرایط صحت عقد موقت می باشد و عدم تعیین مدت موجب باطل شدن عقد می گردد.
حال با منقضی شدن مدت عقد زوجین به صورت قهری از هم جدا می شوند.
تنها راهی که زوجه می تواند نکاح موقت را منحل کند، دریافت وکالت از زوج مبنی بر داشتن حق بذل مدت یا شرط ضمن عقد است.
1ـ زوجه باردار شود.
2ـ طرفین توافق کنند.
3- ثبت نکاح به عنوان شرط ضمن عقد مطرح شده باشد.