جهیزیه یا همان جهاز، مالی است که تازه عروس پس از ازدواج به خانه‌ی مشترک می‌برد. جهیزیه می‌تواند هر مالی باشد اما غالباً شامل اسباب و لوازم زندگی است. جهیزیه اصولاً توسط خانواده‌ی زن تهیه می‌شود و ریشه در عرف و سنت های دیرینه دارد. قانوناً زن ملزم به دادن جهیزیه نیست بلکه به نوعی کمک و تعاون از سوی زوجه و خانواده‌ی وی برای تسهیل در شروع یک زندگی مشترک است.
آوردن جهیزیه توسط زن به معنای شریک شدن مرد در آن نیست و زن نسبت به آن مالکیت کامل دارد. بدین معنا که زن تا زمان بقای جهیزیه مالک آن است و شوهر نیز به تبع زندگی مشترک می‌تواند از آن استفاده نماید. از نظر حقوقی امکان استفاده شوهر از جهیزیه اباحه تصرف نام دارد و هیچگونه حق مالکیتی برای شوهر ایجاد نمی کند. به همین سبب زن می‌تواند هرگونه تصرفی نسبت به آن نماید، بطور مثال می‌تواند آنها را به دیگری ببخشید یا بفروشد و مرد نمی‌تواند مانع آن شود.
استرداد جهیزیه در هر زمانی امکانپذیر است و زن برای این کار بایستی چند چیز را اثبات نماید که عبارتند از:
در ابتدای کار زن بایستی با ارائه اسناد و دلایلی مالکیت خود را نسبت به اموال موضوع جهیزیه اثبات نماید. این اسناد و دلایل می‌تواند شامل ارائه فاکتور خرید اجناس یا لیست جهیزیه یا اصطلاحاً سیاهه جهیزیه‌ای باشد که در زمان بردن جهیزیه به منزل مشترک توسط زوج و برخی شهود امضاء گردیده است. چنانچه زن فاکتور یا لیست جهیزیه ای نداشته باشد، می‌تواند مانند سایر دعاوی مالی از طریق شاهد ادعای خود را اثبات نماید.
زن می‌باید با ارائه اسناد و مدارکی، تسلیم جهیزیه به شوهر یا برده شدن آن به زندگی مشترک را ثابت نماید. بهترین دلیل برای اثبات این موضوع ارائه لیست جهیزیه است. چنانچه زن مطابق بند قبل رسید یا لیست جهیزیه ای نداشته باشد، می‌تواند ادعای خود را از طریق شهادت شهود اثبات نماید.
زن علاوه بر موارد فوق باید اثبات نماید که جهیزیه موجود است و از بین نرفته است. با توجه به اینکه گاهی اوقات هنگام طلاق امکان از بین رفتن جهیزیه توسط مرد وجود دارد، بطور مثال مرد نسبت به فروش اقلام جهیزیه اقدام نماید. زن برای جلوگیری از این کار می‌تواند تقاضای صدور قرار تامین خواسته نماید.
برای مطالبه اجرت المثل، مطابق «بند 7 ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب 1391»، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است. در این ماده آمده است: رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است: ۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن ۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح ۳ـ شروط ضمن عقد نکاح ۴ـ ازدواج مجدد ۵ ـ جهیزیه ۶ ـ مهریه ۷ـ نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت ۸ ـ ...