اجرت المثل یکی از حقوق های ويژه ای است که شرع و قانون برای زنان قائل شده است، بدینگونه که زن در طول زندگی مشترک، وظایفی خاص در قبال همسر خود دارد که شامل تمکین اعم از عام و خاص می‌شود و در قبال انجام این وظیفه نیز مستحق نفقه می‌باشد. حال چنانچه زن در دوران زندگی مشترک کارهایی را انجام دهد که مربوط به تمکین وی نباشد، مستحق دریافت مالی است که به آن اجرت المثل می‌گویند.
در قانون با استناد به دو ماده می‌توان مطالبه اجرت المثل نمود که عبارتند از:
«ماده 336 قانون مدنی» که بیان می‌دارد: «هر کس بر حسب امر دیگری اقدام به عملی کند که عرفاً برای آن عمل اجرتی بوده یا آن شخص عادتاً مهیای آن عمل باشد، عامل مستحق اجرت عمل خود خواهد بود، مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است». (قصد تبرع داشتن، یعنی شخصی قصد انجام کار بصورت رایگان داشته باشد). تبصره ـ چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت‌المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت‌المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می‌نماید.
«ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب 1391» مقرر نموده: «دادگاه ضمن رای خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت‌المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده (۳۳۶) قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه‌های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می‌کند...»
زوجین می‌توانند هنگام عقد نکاح، هر شرطی را که مخالف قانون و نظم عمومی و اخلاق حسنه نباشد در عقدنامه درج کنند که یکی از این شروط می‌تواند تعیین تکلیف در خصوص اجرت المثل ایام زوجیت باشد، به این صورت که بطور مثال مرد شرط کند که در خصوص اموری که زن به درخواست وی انجام می‌دهد هیچ مبلغی پرداخت نخواهد شد یا مبلغ معینی را به صورت ماهانه تعیین نمایند. توجه به این نکته ضروریست که بعد از عقد ازدواج نیز زن و مرد می‌توانند در این خصوص با یکدیگر توافق نمایند و این توافق معتبر و قانونی خواهد بود.
برای مطالبه اجرت المثل، مطابق «بند 7 ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب 1391»، دادگاه خانواده صالح به رسیدگی است. در این ماده آمده است: رسیدگی به امور و دعاوی زیر در صلاحیت دادگاه خانواده است: ۱ـ نامزدی و خسارات ناشی از برهم زدن آن ۲ـ نکاح دائم، موقت و اذن در نکاح ۳ـ شروط ضمن عقد نکاح ۴ـ ازدواج مجدد ۵ ـ جهیزیه ۶ ـ مهریه ۷ـ نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت ۸ ـ ...
با توجه به اینکه هر زندگی دارای شرایط و ویژگي‌های مختص خود می‌باشد و کارهای صورت گرفته توسط زنان در هر خانواده متفاوت از خانواده ای دیگر است، به همین دلیل میزان اجرت المثل نیز یکسان نمی‌باشد. لذا در صورت مطالبه اجرت المثل توسط زن، دادگاه موضوع را به کارشناس ارجاع می‌دهد. کارشناس نیز با توجه به ارزش کارهای صورت گرفته و خصوصیات و شرایط زندگی مشترک از قبیل: میزان تحصیلات زن، محل زندگی، تعداد فرزند، نوع شغل، میزان زمان اشتغال و... نسبت به تعیین میزان اجرت المثل اقدام می‌نماید و توجه به این نکته ضروری است که توانایی مالی مرد در تعیین میزان اجرت المثل اهمیتی ندارد.