تدلیس در صورتی موجب خیار است که عدم نقص و یا وجود صفت کمال با الفاظ روشن در عقد نکاح ذکر شود.

خواهان زوج آقای م.ت. 22 ساله شغل آزاد اهل و ساکن سروستان روستای دولت آباد با وکالت س.الف. طی دادخواست تقدیمی پیوست کپی رونوشت سند به دادگستری به طرفیت خوانده زوجه اش خانم ف.ج.20 ساله خانه دار اهل و ساکن تقاضای فسخ نکاح به جهت تدلیس به انضمام حکم به پرداخت کلیه هزینه ها و خسارات وارده نموده است و توضیح داده که طبق سند نکاحیه خواهان و خوانده در تاریخ 5/1/89 به عقد دایم یکدیگر درآمده اند هر چند در عقد ازدواج شرط صحت و سلامت نشده لیکن عقد متباینا بر آن واقع شده و خوانده محترم مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول های قرمز خون می باشد و بستگان وی به خواهان نگفته بودند حدود 10 ماه از تاریخ وقوع عقد می گذرد و مواقعه ای صورت نگرفته است و جهت روشن شدن صحت ادعا تقاضای ارجاع امر به پزشکی قانونی و صدور حکم به فسخ نکاح مورد استدعاست و در لایحه تقدیمی نیز مطالب مذکور را تکرار نموده است. پزشک معالج خانم ف. نوشته با توجه به آزمایش های انجام شده نامبرده مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد و در صورت سلامت کامل طرف دیگر ازدواج مانعی برای ازدواج وجود ندارد تنها احتمال به ارث رسیدن این بیماری به فرزندان آنها را دارد و وکیل خانم ف.ج. در لایحه تقدیمی اعلام داشته اولا: زوج از بیماری زوجه مطلع بوده است و ثانیا: تدلیس در نکاح در صورتی محقق می شود که سلامت از بیماری در ضمن عقد لفظا شرط شده باشد و در موضوع پرونده شرط لفظی ضمن العقد صورت نگرفته است و اظهار داشته در خصوص اطلاع خواهان از بیماری موکل شهودی در جلسه دادگاه حاضر می باشند تقاضای استماع شهادت شهود مورد استدعاست و شعبه دوم دادگاه حقوقی اظهارات شهود را استماع و در برگ های جداگانه ثبت نموده است و پس از تحقیقات انجام شده در دادنامه شماره 0000596-30/3/90 در خصوص دادخواست آقای م.ت. با وکالت خانم س.الف. به طرفیت ف.ج. به خواسته اعلام فسخ نکاح به جهت تدلیس به انضمام کلیه هزینه ها و خسارات قانونی با این استدلال که در عقد ازدواج شرط صحت و سلامت خوانده از شرایط ضروری است و خوانده فاقد سلامت بوده و مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول های خونی می شود و خوانده و والدینش این موضوع را با زوج در میان نگذاشته است و در نهایت موکل پس از ازدواج این موضوع را مطلع شده است لذا تقاضای فسخ نکاح را دارم. دادگاه با عنایت به جمیع اوراق پرونده و استماع اظهارات شهود طرفین خواسته خواهان را وارد ندانسته به لحاظ اینکه اظهارات هیچ کدام از شهود بالصراحه و شفاف دلالت به این موضوع ندارد که خوانده و والدین ایشان این موضوع را گوشزد ننموده باشند مضافا اینکه خوانده و والدین ایشان اظهار می دارند موضوع را با خواهان در میان گذاشته اند لهذا خواسته خواهان محکوم به رد است و حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می نماید که از ناحیه زوج با وکالت س.الف. مورد اعتراض واقع شده و طی دادخواست و لایحه تجدیدنظر تجدیدنظرخواهی نموده است لذا پرونده در شعبه 9 دادگاه تجدیدنظر استان مطرح و در دادنامه شماره 0000841-5/7/90 در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.ت. از دادنامه شماره 000596 شعبه دوم دادگاه حقوقی مبنی بر حکم به رد دعوای فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه دادگاه با توجه به محتوای پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه مبتلا به بیماری ارثی خونی است که امکان انتقال به فرزندان نیز وجود دارد عقد ازدواج عرفا متباینا بر صفت سلامتی منعقد می شود به نوعی که عموما اگر زوج به بیماری خاص مذکور اطلاع داشت ازدواج واقع نمی گردید مگر اینکه ثابت شود موضوع به صراحت به زوج تفهیم شده و او این امر را پذیرفته باشد و این امر برای دادگاه ثابت نیست و مودی گواهان طرفین متعارض است لذا با نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است و تجدیدنظرخوانده را مکلف به پرداخت خسارات دادرسی در حق تجدیدنظرخواه نموده است که از ناحیه زوجه خانم ف.ج. با وکالت آقای ع.ح. مورد اعتراض و طی دادخواست فرجامی نسبت به دادنامه شعبه 9 دادگاه تجدیدنظر استان فرجام خواهی نموده است و آقای م.ت. با وکالت س.الف. نیز لایحه ای در پاسخ از فرجام خواهی مذکور تقدیم و ضمیمه پرونده گردیده است بدین جهت پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه (26 دیوان عالی کشور) ارجاع گردیده است. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرایت گزارش آقای رضا انصاری عضو ممیز و دقت در اوراق پرونده در مورد دادنامه شماره 0000841-5/7/90 فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رای می دهد:

با توجه به محتویات پرونده در خصوص اعتراض و فرجام خواهی زوجه خانم ف.ج. با وکالت آقای ع.ح. به طرفیت فرجام خوانده زوج آقای م.ت. با وکالت س.الف. نسبت به دادنامه فرجام خواسته فوق صادره از شعبه نهم دادگاه تجدیدنظر استان که به موجب آن دادنامه شماره 0000596-30/3/90 شعبه دوم دادگاه حقوقی مبنی بر حکم به رد دعوای زوج به خواسته فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه نقض و حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است متذکر می گردد اعتراض و فرجام خواهی وارد است زیرا بیماری اسفروسیتوز زوجه از مصادیق عیوب خمسه که موجب خیار فسخ نکاح می گردد نمی باشد کما اینکه تدلیس موجب خیار فسخ نکاح نیز در موضوع پرونده محقق نشده است زیرا طبق فتاوای فقها از جمله حضرت امام قدس سره در جلد دوم تحریرالوسیله مسیله 13 از مسایل عیوب موجبه خیار فسخ و تدلیس ص 295 فرموده تدلیس در صورتی موجب خیار فسخ است که عدم نقص مانند بیماری مذکور و یا وجود صفت کمال به نحو اشتراط لفظی در عقد نکاح ذکر شود مثلا بگوید انکحت هذه المریه به شرط اینکه سالم باشد یا زوجه را با وصف سلامتی از بیماری مذکور لفظا توصیف کند مثلا بگوید انکحت هذه المریه السالمه من المرض الفلانی و یا قبل از عقد زوجه را توصیف به صفت کمال یا به عدم نقص و بیماری توصیف کند و بلافاصله عقد را مبنیا بر آن جاری کند و در موضوع پرونده جهت مذکور محقق نشده است لذا با فرجام خواهی موافقت می شود و ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته فوق پرونده طبق بند ج ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع و ارسال می گردد.
رییس شعبه 26 دیوان عالی کشور- مستشار
انصاری - افشاری