آیا پایان مدت حضانت طفل رسیدن به سن بلوغ است یا علاوه بر آن احراز رشد وی نیز شرط است؟ در صورتی که بلوغ طفل کافی باشد آیا پس از رسیدن به سن بلوغ اختیار انتخاب مسکن به طور مطلق به دست طفل بالغ شده خواهد بود؟

اصولا بین ماده 1210 قانون مدنی و تبصره 2 آن تعارضی وجود ندارد زیرا اصل بر این است که همه افرادی که به سن بلوغ می رسند بعد از رسیدن به سن بلوغ نمی توان آن ها را به عنوان جنون یا عدم رشد محجور کرد مگر این که عدم رشد یا جنون آن ها به اثبات رسد. پس در این حالت ممکن است شخص به سن بلوغ رسیده باشد لیکن به موجب حکم محکمه عدم رشد یا جنون وی اعلام شود. چنین فرد بالغی حق دخالت در اموال خود را ندارد. تبصره 2 همین ماده ناظر به این است که اموال صغیری که بالغ شده با اثبات رشد می توان به او داد. به عبارت دیگر هر بالغی رشید نیست و ممکن است بالغ به حکم دادگاه غیررشید یا مجنون باشد.

منشا اختلاف در این رابطه تعارض ظاهری ماده 1210 قانون مدنی با تبصره 2 ذیل آن می باشد چرا که متن ماده رسیدن به سن بلوغ را دلیل بر رشد شخص دانسته و وی را پس از رسیدن به بلوغ آزاد و مختار به تصرف در امور خود دانسته است ولی تبصره 2 ذیل آن تصرف صغیر تازه بالغ را در امور مالی خود منوط به احراز رشد دانسته است. به نظر می رسد میان امور مالی و غیرمالی شخصی که تازه به بلوغ رسیده است باید قایل به تفصیل شد. به عبارت دیگر برای صحیح بودن تصرفات شخص در امور غیرمالی رسیدن به سن بلوغ کفایت می کند و نیازی به احراز رشد وی نیست بلکه همان رسیدن به سن بلوغ اماره رشد وی هم خواهد بود مگر آن که دلایل کافی و امارات وافی بر عدم رشد وی در دسترس باشد در آن صورت حکم بر غیررشید بودن وی صادر خواهد شد. در امور مالی با توجه به نص تبصره 2 ذیل ماده 1210 قانون مدنی هیچ مجالی برای کافی دانستن بلوغ برای صحت تصرفات نخواهیم داشت لذا برای صحیح و نافذ بودن تصرف صغیر در امور مالی علاوه بر اشتراط بلوغ احراز رشد نیز ضروری خواهد بود. بنابراین در حضانت و موضوعاتی از این قبیل که در زمره دعاوی غیرمالی تلقی می شوند رسیدن به سن بلوغ کافی بوده و اماره بر رشد وی تلقی خواهد شد. لذا پس از بالغ شدن پسر (15 سال قمری) و دختر (9 سال قمری) آنان از حضانت والدین خود خارج و در انتخاب مسکن برای خود و زندگی نزد والدین و یکی از آن ها و یا شخص ثالث و یا به طور مستقل آزاد و مختار خواهند بود و نمی توان آنان را ملزم به زندگی در کنار والدین خود کرد مگر این که از نوع تصمیم نابجا و احساسی آنان و انتخاب محلی برای سکونت که تالی فاسد داشته و موجب انحراف و گناه می شود عدم رشـد احراز شود زیرا که:

به نظر می رسد صغیر پس از بلوغ در صورت احراز رشد مجاز به تصرفات در امور خود اعم از مالی و غیرمالی می باشد از جمله حضانت نیز منوط به احراز رشد خواهد بود. به عبارت دیگر خروج از تحت حضانت والدین نیز همانند خروج از تحت ولایت پدر یا جد پدری منوط به احراز بلوغ و رشد صغیره می باشد لذا به صرف بلوغ نمی تواند در امور خود اعم از مالی و غیرمالی تصرف نماید مگر آن که رشد وی نیز احراز شود. هر چند که حسب قسمت اخیر ماده واحده قانون راجع به رشد متعاملین مصوب 1313 که همچنان به قوت و اعتبار خود باقی است کسی که به سن 18 سال تمام رسیده باشد رشید تلقی می شود و از آن پس دیگر نیازی به احراز رشد وی نخواهد بود لکن به هر حال تا قبل از هجده سال احراز رشد ضروری است زیرا: