نشست قضایی شماره

نشست قضایی شماره

مجموعه کامل نشست های قضایی

نشست قضایی شماره


کد نشست:

تاریخ برگزاری:
1397/03/24

برگزار شده توسط:
استان گلستان/ شهر گرگان

موضوع:
جواز ورود دادسرا در بحث دفاع مشروع و مخدوش نمودن ادله شاکی با تقاضای جرح و تعدیل شهود

پرسش:
با توجه به اینکه در شماری از پرونده های قضایی با موضوعاتی امثال ایراد صدمات بدنی عمدی گروهی از متهمین و اطراف پرونده به بحث دفاع مشروع استناد نموده و در پی رفع اتهام از خویش می باشند سوال آن است که آیا دادسرا خواهد توانست به بحث دفاع مشروع ماهیتا ورود نموده و تصمیم شایسته اتخاذ نماید یا آنکه بررسی موضوع در شان دادگاه بوده و می بایست در زمان صدور رای اقدامات لازم در این خصوص صورت پذیرد و همچنین مطلب دیگر آنکه گروهی از وکلا و اصحاب پرونده نیز تقاضای جرح و تعدیل شهود تعرفه شده را دارند و از این طریق به دنبال مخدوش نمودن ادله شاکی می باشند. سوال آنکه آیا شعب تحقیق دادسرا خواهند توانست اقدامات لازم در این خصوص را به عمل آورند یا این امر نیز بایستی در دادگاه بررسی گردد؟

نظر هیئت عالی:
نظر به اینکه دفاع مشروع از عوامل زایل کننده عنصر قانونی جرم است مفروض بر احراز آن می توان به عدم وقوع جرم اظهار عقیده کرد نتیجتا منعی برای ورود دادسرا وجود ندارد؛ در شهادت شرعی که طبق ماده 161 قانون مجازات اسلامی دارای موضوعیت است و می تواند مستند حکم دادگاه قرار بگیرد جرح و تعدیل شاهد مطرح است و دادسرا صرفا به جمع آوری ادله علیه و له متهم می پردازد و در این مورد تکلیفی ندارد.

نظر اکثریت:
ابتدا باید دید که منظور از شاهد و گواه در دادسرا چیست؟ آیا منظور شاهد شرعی با همان شرایط و ویژگیهای مندرج در قانون است یا خیر؟ اگر قایل شدیم که در دادسرا و در پرونده ای می بایست شاهد شرعی اقامه شهادت نماید قطعا همان شرایط موضوع ماده 177 قانون مجازات اسلامی لازم است و چون به نص صریح ماده 193 قانون مار الذکر جرح شاهد می بایست در دادگاه صورت گیرد دادسرا صرفا می تواند اظهارات را جمع آوری و جهت اتخاذ تصمیم به دادگاه ارسال نماید و خود راسا نمی تواند ورود ماهیتی نماید. لیکن واضح است که در دادسرا اظهارات افراد نه بعنوان شاهد شرعی بلکه بعنوان مطلع اخذ می گردد که با این وصف شروط مندرج در ماده 193 قانون مجازات اسلامی موضوعا منتفی و به تبع آن جرح شاهد نیز دیگر مفهومی نخواهد داشت زیرا در دادسرا و به استناد ماده 211 قانون آیین دادرسی کیفری بازپرس می تواند در صورتیکه شاهد واجد شرایط شهادت نباشد اظهارات او را برای اطلاع بیشتر استماع کند تا در کنار سایر ادله موجود در پرونده برای دادسرا اقناع وجدانی بر تحقق بزه حاصل گردد. و اما درخصوص دفاع مشروع نیز باید قایل شد که دادسرا می تواند در خصوص شرایط اوضاع و احوال مندرج در ماده 156 قانون مجازات اسلامی و احراز مشروع بودن دفاع ورود ماهیتی نماید زیرا اولا؛ در قوانین موضوعه هیچ نص صریحی وجود ندارد که دادسرا نمی تواند ورود ماهیتی به موضوع نماید. ثانیا؛ دفاع مشروع از جمله عوامل موجه جرم است که با بررسی اوضاع و احوال و شرایط آن می توان به این نتیجه رسید که این عملی که مثلا از ناحیه متهم صورت گرفته است دفاع مشروع بوده پس جرمی واقع نشده است و بررسی اینکه این عمل جرم است یا خیر از شیون دادسرا است. نظریه مشورتی شماره 1147/7- 28/02/1387 اداره حقوقی قوه قضاییه نیز موید همین موضوع است و از طرفی حق شاکی نیز در پرونده محفوظ می ماند زیرا وی حق اعتراض به قرار را خواهد داشت.

نظر اقلیت:
با توجه به نص صریح ماده 193 قانون مجازات اسلامی جرح شاهد در دادگاه صورت می گیرد زیرا در این ماده آمده است: «دادگاه مکلف است به موضوع جرح رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند». لذا دادسرا صرفا اظهارات ایشان را جمع آوری و جهت اتخاذ تصمیم و ورود ماهیتی به موضوع پرونده را به دادگاه ارسال می نماید. دادسرا نمی تواند راسا موضوع را رسیدگی و شاهد را جرح کند زیرا شان دادسرا صرفا جمع آوری ادله است و اما درخصوص دفاع مشروع نیز باید قایل شد که بررسی اوضاع شرایط و ارکان آن از شیون دادگاه است و دادسرا نمی تواند ورود در ماهیت آن نماید؛ زیرا در ماده 156 قانون مجازات اسلامی آمده است: «در صورت اجتماع شرایط فرد مجازات نمی شود.» و اظهارنظر درخصوص اینکه این فرد باید مجازات شود یا خیر در صلاحیت دادگاه است. دادسرا صرفا به این موضوع رسیدگی می کند که جرمی واقع شده است یا خیر و اگر قایل شد که متهم مثلا مرتکب جرم شده است ولو در مقام دفاع مشروع باید صرفا اظهارات وی اخذ و برای احراز شروط و ارکان و ورود در ماهیت آن موضوع را به دادگاه محول نماید تا دادگاه پس از بررسی اظهارنظر کند که این فرد قابل مجازات می باشد یا خیر.

مبحث:
آیین دادرسی کیفری

منبع:
سامانه نشست های قضایی


مواد مرتبط با این نشست قضایی

ماده 211 ـ بازپرس می تواند در صورتی که شاهد یا مطلع واجد شرایط شهادت نباشد بدون یادکردن سوگند اظهارات او را برای اطلاع بیشتر استماع کند.

مشاهده ماده 211 قانون آیین دادرسی کیفری

ماده 177 ـ شاهد شرعی در زمان ادای شهادت باید شرایط زیر را دارا باشد: الف ـ بلوغ ب ـ عقل پ ـ ایمان ت ـ عدالت ث ـ طهارت مولد ج ـ ذینفع نبودن در موضوع چ ـ نداشتن خصومت با طرفین یا یکی از آنها ح ـ عدم اشتغال به تکدی خ ـ ولگرد نبودن تبصره 1 ـ شرایط موضوع این ماده باید توسط قاضی احراز شود. تبصره 2 ـ در مورد شرط خصومت هرگاه شهادت شاهد به نفع طرف مورد خصومت باشد پذیرفته می شود.

مشاهده ماده 177 قانون مجازات اسلامی

ماده 156 ـ هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس عرض ناموس مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریب الوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود که طبق قانون جرم محسوب می شود درصورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمی شود: الف ـ رفتار ارتکابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد. ب ـ دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد. پ ـ خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد. ت ـ توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملا ممکن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر موثر واقع نشود. تبصره 1 ـ دفاع از نفس ناموس عرض مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است که او از نزدیکان دفاع کننده بوده یا مسوولیت دفاع از وی برعهده دفاع کننده باشد یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای کمک نماید یا در وضعیتی باشد که امکان استمداد نداشته باشد. تبصره 2 ـ هرگاه اصل دفاع محرز باشد ولی رعایت شرایط آن محرز نباشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع برعهده مهاجم است. تبصره 3 ـ در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز درمورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه که دیه از بیت المال پرداخت می شود.

مشاهده ماده 156 قانون مجازات اسلامی

ماده 193 ـ جرح شاهد شرعی باید پیش از ادای شهادت به عمل آید مگر آنکه موجبات جرح پس از شهادت معلوم شود. در این صورت جرح تا پیش از صدور حکم به عمل میآید و در هر حال دادگاه مکلف است به موضوع جرح رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند.

مشاهده ماده 193 قانون مجازات اسلامی

ماده 161 ـ در مواردی که دعوای کیفری با ادله شرعی از قبیل اقرار و شهادت که موضوعیت دارد اثبات می شود قاضی به استناد آنها رای صادر می کند مگر اینکه علم به خلاف آن داشته باشد.

مشاهده ماده 161 قانون مجازات اسلامی

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM