شخصی ملک خود را جهت دفن اموات شهر تبریز به شهرداری وقف کرده و در انتهای وقف-نامه قید می¬کند که اگر از ملک مورد نظر غیر از قبرستان انتفاع دیگری به عمل آید ملک به مالکیت واقف یا ورثه¬اش اعاده خواهد شد. اداره اوقاف نسبت به موقوفه سند وقفی اخذ کرده است اما ملک عملا در تصرف شهرداری بوده و قسمت عمده آن تبدیل به پارک و فضای سبز شده است. حال سوال این است که با توجه به حاصل نشدن منظور واقف و همچنین شرط اعاده مالکیت زمین به واقف یا ورثه¬اش آیا سند وقفی اداره اوقاف با دعوی ورثه واقف قابل ابطال و مالکیت محل به نامبردگان قابل اعاده است؟

نشست قضایی (1) مدنی: با تحقق وقف و عمل به آن دیگر مالکیتی برای واقف باقی نمانده است تا بتوان از آن عدول کرد و اگر در عمل به وقف نظر واقف مورد لحاظ قرار نگرفته باشد با رعایت مقررات و نظامات قانونی و قواعد آمره حاکم بر موضوع الزام به اجرای منظور واقف قابل رسیدگی است. بنابراین نظر اول ابرازی تایید می¬شود. با این تذکر که چنان چه عمل به وقف با لحاظ مقررات و نظامات شهری متعذر باشد عمل به وقف عام در امور خیر عمومی بلااشکال به نظر می¬رسد.

نظر اول ـ وقف از جمله عقودی است که به لحاظ اهمیت اجتماعی و شرعی آن جنبه شبه عبادی داشته و معامله به معنای خاص کلمه و یک عقد کاملا خصوصی محسوب نمی¬شود و به این جهت اقاله آن و همچنین درج خیار شرط در ضمن آن به اعتقاد اکثر فقها و حقوقدانان جایز نیست و همچنان¬که اقاله وقف بعد از تحقق آن با اراده حاکم در وقف عام یا طبقه اول موقوف¬علیهم در وقف خاص ممکن نیست درج خیار فسخ نیز جایز نخواهد بود. بنابراینصرف¬نظر از این که ماهیت قید یا شرط مندرج در وقف¬نامه مذکور خیار شرط بوده یا شرط فاسخ است به لحاظ عدم امکان انحلال عقد وقف بعد از تحقق آن به نحو صحت شرط مذکور باطل بوده و قابل ترتیب اثر نیست و در این شرایط متولی یا هر ذی¬نفع دیگر حق الزام به اجرای تعهدات قراردادی و عمل بر طبق نظر واقف را داشته و شهرداری ملزم می¬شود که مطابق نظر واقف عمل کند و مالکیت محل قابل اعاده نیست؛ زیرا در وقف مالکیت باقی نمی¬ماند تا قابل اعاده باشد و باید مطابق ماده 8 قانون اوقاف عمل شده و در صورت عدم امکان انجام منظور واقف موقوفه صرف بریات عامه شود.