آیا طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی مستلزم پرداخت هزینه دادرسی مربوط به دعاوی غیرمالی می باشد یا خیر؟

نظر به اینکه مطابق ماده 502 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین هزینه دادرسی اعم از هزینه های دادرسی به مفهوم عام و هزینه ‎های دادرسی به معنای خاص می باشد؛ لیک منظور قانون گذار از معافیت موقت از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه های دادرسی مندرج در بند 1 ماده 513 قانون آیین دادرسی مدنی هزینه دادرسی در معنای خاص است که شامل دعاوی مالی و غیرمالی می شود؛ اما اعسار از پرداخت هزینه دادرسی صرفا ناظر بر دعوایی است که در مورد آن درخواست به عمل آمده و تسری حکم اعسار یا معافیت موقت از پرداخت هزینه دادرسی نسبت به دعوی اعسار که یک دعوی غیرمالی است مستلزم درخواست مدعی اعسار می باشد و به محض طرح چنین درخواستی از ناحیه خواهان نامبرده از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار از هزینه دادرسی مزبور معاف خواهد بود و نیازی به رسیدگی علیحده نسبت به آن وجود ندارد.

ماده 502 قانون آیین دادرسی مدنی هزینه دادرسی را تعریف نموده است و با توجه به اینکه طبق بند 1 ماده 513 قانون آیین دادرسی مدنی پس از اثبات اعسار معسر می تواند از معافیت موقت از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی در مورد دعوایی که برای معافیت از هزینه آن ادعای اعسار شده است استفاده نماید و طبق این مقرره در صورتی که اعسار از هزینه دادرسی ثابت شود فرد معسر فقط از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اصلی که ضمن آن ادعای اعسار از هزینه دادرسی مطرح شده است معاف خواهد بود و از این مقرره معافیت از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار استنباط نمی شود. برای مثال اگر شخصی همراه با دعوای مطالبه وجه دعوای اعسار از هزینه دادرسی دعوای مطالبه وجه را مطرح نماید. با توجه به مقرره فوق الذکر در صورت اثبات اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی مطالبه وجه معاف خواهد بود نه هزینه دادرسی ادعای اعسار و مطابق ماده 14 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی نیز دعوای اعسار غیرمالی می باشد و لذا نیازمند پرداخت هزینه دادرسی دعوای غیرمالی خواهد بود مگر این که شخص از پرداخت هزینه دادرسی به طورکلی معاف باشد (مانند موارد ذکر شده در تبصره الحاقی ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی) ولی فرض دیگری که باید مدنظر قرار داد این است که فرد ضمن دادخواست مطالبه وجه و ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی آن ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی خود اعسار را نیز مطرح نماید که در این حالت می توان وارد رسیدگی شد و در صورت احراز اعسار در این مورد فرد را از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار نیز معاف نمود.