صدور گواهی انحصار وراثت از شورای حل اختلاف یک حوزه قضایی اماره قضایی است که اخرین اقامتگاه متوفی در همین حوزه قضایی بوده و صلاحیت رسیدگی به دعوای تقسیم ترکه را دارد.

بانو ت.الف. در تاریخ 30/2/90 دادخواستی به طرفیت 1- الف.2- س. 3- ط. 4- ر. 5- ر. 6- ر. همگی الف. به خواسته تقسیم ماترک مرحوم م.الف. (مورث طرفین پرونده) به دادگاه عمومی کوثر تقدیم و اعلام داشته: مورث طرفین در تاریخ 13/3/74 مرحوم شده و به موجب گواهی حصر وراثت پیوست از آن مرحوم 5 فرزند دختر و 2 پسر باقی مانده است آن مرحوم اموال غیرمنقولی داشته که خواندگان متصرف شده و حاضر به تقسیم اموال نمی باشند [و] به موجب دادخواستی تقاضای رسیدگی و صدور رای دارد. ابتدا پرونده به شورای حل اختلاف گنجگاه ارجاع شده ولی طرفین به سازش نرسیده اند. پرونده به شعبه اول دادگاه عمومی کوثر اعاده گردیده است. دادگاه مرجوع الیه با استناد به اینکه طبق ماده 163 قانون امور حسبی دعوی راجع به ترکه در دادگاه آخرین اقامتگاه متوفی رسیدگی می شود و طبق گواهی احضار آخرین اقامتگاه متوفی در کرج بوده ( البته مورث طرفین در تاریخ 13/3/74 طبق گواهی انحصار وراثت - در کرج فوت کرده و بحثی از اقامتگاه نشده است) خود را صالح به رسیدگی ندانسته و به صلاحیت دادگاه های عمومی کرج قرار عدم صلاحیت صادر کرده است ( دادنامه شماره 9100272-31/3/91 ) پرونده به شعبه 16 دادگاه عمومی کرج ارجاع گردیده و آن دادگاه نیز به موجب دادنامه شماره 9100428-31/4/91 و با این استدلال که محل فوت اقامتگاه محسوب نمی شود و علاوه بر اینکه همه خواندگان ( طبق دادخواست) در شهرستان کوثر اردبیل (روستای ابلی علیا) مقیم هستند و اموال متوفی نیز در آنجا قرار دارد صلاحیت آن دادگاه [را] نپذیرفته و به شایستگی دادگاه عمومی کوثر قرار عدم صلاحیت صادر و پرونده را به این مرجع ( دیوان عالی کشور) به منظور حل اختلاف ارسال داشته است. پرونده پس از ثبت دبیرخانه به این شعبه محول گردیده محتویات پرونده مطالعه و بررسی گردید.
گزارش حاضر تنظیم و قرارهای صادر شده به هنگام شور قرایت خواهد شد.هییت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرایت گزارش آقای رضا وصالی محمود عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای نوروزی دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر تشخیص صلاحیت دادگاه عمومی کوثر مبنی بر دادنامه شماره 9100272-31/3/91 شعبه 16 دادگاه عمومی کرج مشاوره نموده چنین رای می دهد:

به موجب ماده 163 قانون امور حسبی «امور راجع به ترکه با دادگاهی است که آخرین اقامتگاه متوفی در ایران در حوزه آن دادگاه بود.. .»; و همچنین برابر ماده 2 قانون تصدیق انحصار وراثت «در صورتی که وراث متوفی یا سایر اشخاص ذی نفع بخواهند تصدیق انحصار وراثت تحصیل کنند باید تقاضای کتبی به یکی از محاکم صلح محل اقامت دایمی متوفی... تقدیم کنند...»; از آنجا که گواهی حصر وراثت شماره 9000074-3/6/90 در خصوص مرحوم م.الف. از شورای حل اختلاف شهرستان کوثر صادر گردیده این امر قرینه و اماره قضایی بر وجود آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در حوزه قضایی شهرستان کوثر است. و صرف تصریح به محل «فوت»; در کرج نمی تواند مبنای قانونی بر تعیین اقامتگاه باشد به خصوص که موضوع تقسیم ترکه نیز اموال غیرمنقولی است که در حوزه دادگاه عمومی کوثر قرار دارد و آدرس طرفین دعوی هم در همان حوزه اعلام گردیده است. بنابه مراتب مذکور دادنامه شماره 9100428-31/4/91 شعبه 16 دادگاه عمومی کرج از حیث نتیجه صحیح بوده و تایید نمی شود. و با استناد به تبصره ذیل ماده 27 قانون آیین دادرسی مدنی با اعلام صلاحیت رسیدگی شعبه اول دادگاه عمومی کوثر و نقض قرار عدم صلاحیت شماره 9100272-31/3/91 پرونده را جهت رسیدگی مطابق موازین قانونی و صدور رای مقتضی به شعبه اول دادگاه عمومی کوثر ارجاع می شود.
رییس شعبه 21 دیوان عالی کشور -مستشار شعبه