نشست قضایی شماره 1398-6587

نشست قضایی شماره 1398-6587

مجموعه کامل نشست های قضایی

نشست قضایی شماره 1398-6587


کد نشست:
1398-6587

تاریخ برگزاری:
1397/09/12

برگزار شده توسط:
استان فارس/ شهر مرودشت

موضوع:
بررسی امکان مطالبه خسارت ناشی از عدم النفع

پرسش:
آیا خسارت ناشی از عدم النفع قابل مطالبه است؟

نظر هیئت عالی:
یکی از شرایط ضرر قابل تدارک موجود بودن خسارت است؛ یعنی ضرر و زیان وارد شده باشد لیکن بنابر نظر اکثر حقوقدانان و ایضا اندیشه های قضایی علاوه بر خسارت قطعی و حتمی خسارت های دیگری نیز وجود دارد که در حکم خسارت قطعی الحصول می باشند؛ از جمله منافع یا خسارت ممکن الحصول یا زیان های ناشی از زایل شدن یا از دست رفتن فرصت ها به طوری که رفتار زیانبار فاعل فرصت دستیابی به منافع مادی و معنوی حتمی را از زیان دیده گرفته؛ چه اگر مانع وجود نداشت چنین منافعی مسلما برای متضرر محقق می شد؛ لیکن خسارت عدم النفع آن چنان زیانی است که محتمل الحصول است و چه بسا با وجود شرایط لازم و فقدان موانع چنین منافعی برای خواهان محقق نمی شد؛ بنابراین از انواع خسارت ها صرفا خسارت عدم النفع به عنوان ضرر محتمل الحصول قابلیت جبران و مطالبه ندارد.

نظر اکثریت:
ضرر و زیان و تشخیص قابل جبران بودن آن امری عرفی است؛ وانگهی عرف نیز محرومیت از منفعتی را که بر اساس جریان عادی امور حصولش قطعی و مسلم باشد ضرر می داند؛ بنابراین اگر چنین عدم النفعی واجد شرایط ضرر قابل جبران باشد مطابق اصول کلی فقهی و حقوقی که بر اساس آن ها جبران ضرر ناروا لازم می باشد قابل جبران است. درست است که قانونگذار در تبصره دوم ماده 515 قانون آیین دادرسی مدنی خسارت ناشی از عدم النفع را قابل مطالبه ندانسته لیکن این تبصره ناظر به منافع محتمل الحصول است. لذاچنانچه منافع مفوته بر حسب جریان عادی امور حصولش محقق بوده باشد و بعلت فعل یا ترک فعل دیگری منفعت مزبور فوت شده باشد در امکان مطالبه آن نباید تردید کرد. در تایید این نظر می توان به مقرراتی در قوانین مختلف اشاره کرد که قانونگذار خسارت ناشی از عدم النفع را قابل مطالبه دانسته است که از آن جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:

نظر اقلیت:
نظر به تبصره 2 ماده 515 قانون ایین دادرسی مدنی علیرغم نظر بسیاری از حقوقدانان با توجه به صراحتی که این ماده در موضوع عدم امکان جبران خسارت ناشی از عدم النفع دارد ناسخ مواد سابقی است که مثبت قابل جبران بودن این نوع از ضرر است. از طرفی بسیار از فقها در خصوص عدم النفع عنوان داشته اند که (عدم النفع لیس بضرر). لذا وقتی از اساس نتوان عدم النفع را ضرر قلمداد کرد امکان مطالبه آن نیز منتفی می باشد.

نظر ابرازی:
هر چند برخی فقها عبارتی مشهور دارند و آن این که ((عدم النفع لیس بضرر)) و بدین شکل عدم النفع را صراحتا ضرر نمی دانند اما عده ی دیگری از فقها صراحتا عدم النفع را ضرر دانسته اند. بعنوان مثال مرحوم نایینی معتقد است که عدم النفع نیز اگر موجباتش فراهم باشد عرفا ضرر شمرده می شود و تشخیص نفع و ضرر با عرف است.

مبحث:
قانون مدنی , آیین دادرسی مدنی

منبع:
سامانه نشست های قضایی


مواد مرتبط با این نشست قضایی

ماده 14 ـ شاکی می تواند جبران تمام ضرر و زیانهای مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند. تبصره 1 ـ زیان معنوی عبارت از صدمات روحی یا هتک حیثیت و اعتبار شخصی خانوادگی یا اجتماعی است. دادگاه می تواند علاوه بر صدور حکم به جبران خسارت مالی به رفع زیان از طرق دیگر از قبیل الزام به عذرخواهی و درج حکم در جراید و امثال آن حکم نماید. تبصره 2 ـ منافع ممکن الحصول تنها به مواردی اختصاص دارد که صدق اتلاف نماید. همچنین مقررات مرتبط به منافع ممکن الحصول و نیز پرداخت خسارت معنوی شامل جرایم موجب تعزیرات منصوص شرعی و دیه نمی شود.

مشاهده ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری

ماده 515 - خواهان حق دارد ضمن تقدیم دادخواست یا در اثنای دادرسی و یا به طور مستقل جبران خسارات ناشی از دادرسی یا تاخیر انجام تعهد یا عدم انجام آن را که به علت تقصیر خوانده نسبت به اداء حق یا امتناع از آن به وی وارد شده یا خواهد شد همچنین اجرت المثل را به لحاظ عدم تسلیم خواسته یا تاخیر تسلیم آن از باب اتلاف و تسبیب از خوانده مطالبه نماید. خوانده نیز می تواند خسارتی را که عمدا از طرف خواهان با علم به غیر محق بودن در دادرسی به او وارد شده از خواهان مطالبه نماید. دادگاه در موارد یادشده میزان خسارت را پس از رسیدگی معین کرده و ضمن حکم راجع به اصل دعوا یا به موجب حکم جداگانه محکوم علیه را به تادیه خسارت ملزم خواهد نمود. در صورتی که قرارداد خاصی راجع به خسارت بین طرفین منعقد شده باشد برابر قرارداد رفتار خواهد شد. تبصره 1 - در غیر مواردی که دعوای مطالبه خسارت مستقلا یا بعد از ختم دادرسی مطرح شود مطالبه خسارتهای موضوع این ماده مستلزم تقدیم دادخواست نیست. تبصره 2 - خسارت ناشی از عدم النفع قابل مطالبه نیست و خسارت تاخیر تادیه در موارد قانونی قابل مطالبه می باشد.

مشاهده ماده 515 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM