آیا به زوجه در دوران عقد نفقه تعلق می گیرد؟ در فرض سوال آیا دادگاه می¬تواند الزام به تمکین بدهد؟

زوجه بعد از زمان وقوع عقد با توجه به مواد 1102 1106 و 1107 قانون مدنی استحقاق نفقه را داراست؛ مگر آن که بعد از وقوع عقد بدون مانع شرعی و قانونی از انجام تکالیف زوجیت خودداری کرده باشد. به طور کلی نفقه در مقابل تمکین است و از این لحاظ مستحق دریافت نفقه خواهد بود.

در زمان وقوع عقد ازدواج به استناد مواد 1102 1106 و 1107 قانون مدنی زوجه مستحق دریافت نفقه است؛ مگر این که در طول این مدت بدون مانع مشروع از وظایف زوجیت امتناع کند. همچنین به صراحت ماده 1106 قانون فوق¬الذکر در عقد دایم نفقه زن به عهده شوهر است؛ یعنی به محض این که عقد نکاح به صورت دایم بین زوجین منعقد شد باید زوج نفقه زوجه را پرداخت کند؛ مگر این که زن ناشزه باشد و از شوهرش تمکین نکند و اگر زوج مدعی ناشزه بودن و عدم تمکین باشد باید این ادعا را ثابت کند و اگر زوج دلایل کافی در جهت اثبات ادعای خود ارایه دهد و اثبات شود دادگاه حکم به الزام تمکین داده و زوجه مستحق نفقه نخواهد بود.

با توجه به این که زن در دوران نامزدی (فاصله عقد و عروسی) در منزل پدر خود زندگی می¬کند و از طرفی مشهور فقهاء فقط دو شرط را در خصوص استحقاق نفقه لازم می¬دانند 1ـ عقد دایم 2ـ تمکین به صورت کامل که امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله ج 2 ص 313 ناشزه را مستحق نفقه نمی¬داند و معتقد است زن باید در صورت مطالبه نفقه تمکین خود از شوهر را ثابت کند (البنیه علی المدعی و الیمین علی من انکر)؛ چرا که سبب دین تمکین است و آیت الله خویی نیز معتقد است زن باید تمکین خود را ثابت کند و از طرفی در دوران نامزدی با توجه به توافقات و تراضی که با یکدیگر داشته¬اند شوهر نمی¬تواند دادخواست تمکین خاص طرح کند و طرح این موضوع خلاف توافق اولیه و عرف رایج است و اگر مرد مقدمات زندگی مشترک را فراهم کرده باشد و زن به بهانه واهی سر باز زند می¬توان الزام به تمکین داد و عکس این قضیه نیز صادق است. علی¬ای¬حال با توجه به این که قانون نسبت به حقوق و تکالیف این دوران اجمال و ابهام دارد و از طرفی شرع نیز نفقه را فرع بر تمکین دانسته و تمکین هم قهرا در دوران نامزدی منتفی است و عرف نیز تمکین در این دوران را نمی پذیرد. در نتیجه زن مستحق نفقه نیست؛ چرا که بعد از مراسم عروسی هم به صرف عقد دایم زن را مستحق نفقه نمی¬دانیم و باید عدم نشوز خود را ثابت کند.