ماده 505 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی

1

نظریه مشورتی شماره 1034-1/2-96 - مورخ 1396/06/13

با توجه به قانون الحاق یک تبصره به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی مصوب 18/12/94 آیا معافیت افراد تحت پوشش کمیته امداد و مددجویان متسمری بگیر بهزیستی از پرداخت هزینه دادرسی شامل دعاوی کیفری در مراحل مختلف دادرسی نیز خواهد گردید یا آنکه معافیت این گونه افراد از پرداخت هزینه دادرسی صرفا در امور حقوقی می باشد.

2

نظریه مشورتی شماره 1251-1/127-95 - مورخ 1396/07/22

1-آیا معافیت از پرداخت هزینه دادرسی در قوانین ماده 5 قانون حمایت از خانواده و تبصره الحاقی به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی در حکم اعسار می باشد تا پس از محکوم له واقع شدن مدعی اعسار حکم به پرداخت هزینه دادرسی داد یا نهادی مستقل است و می بایست وفق بند 23 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت محکوم علیه را محکوم به پرداخت هزینه دادرسی در حق دولت کرد یا اساسا هزینه دادرسی را نباید اخذ کرد؟ 2-منظور از معافیت از پرداخت هزینه دادرسی موضوع تبصره ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی کدام هزینه های دادرسی به تفکیک می باشد با توجه به تصریح ماده 502 بهای اوراق دادخواست و هزینه تطبیق با اصل اوراق و هزینه ورودی دادخواست و هزینه دادرسی دعوی مالی و هزینه دعاوی مالی غیر کیفری قانون بودجه سال 93 3-آیا بین معافیت قانون حمایت از خانواده با قانون آئین دادرسی مدنی تبصره الحاقی به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی تفاوتی است یا خیر؟ 4-در تبصره ماده 5 قانون حمایت از خانواده قانونگذار اعلام می نماید افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی و مددجویان سازمان بهزیستی کشور از پرداخت هزینه دادرسی معاف می باشند و در تبصره الحاقی به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی قانونگذار کلمه مددجویان مستمری بگیر را از پرداخت هزینه دادرسی معاف دانسته آیا بین این کلمات فرقی است و یا مراد قانونگذار کلیه ممدجویان بهزیستی بوده است طبق استعلام از بهزیستی فقط یک درصد ممدجویان مستمری بگیر هستند در بعضی از پرونده ها افراد برای نپرداختن هزینه دادرسی چک ها و یا سفته های خود را به بستگان کمیته امداد خود منتقل می نمایند تا هزینه دادرسی را پرداخت ننمایند چک ها با ارقام بسیار بالا بعضا حال راهکار جلوگیری از عدم پرداخت حقوق دولت و هزینه های دادرسی چیست؟/

3

نظریه مشورتی شماره 88-93-1518 - مورخ 1389/02/13

در فرضی که در مرحله تجدید نظر دعاوی ورود یا جلب ثالث اقامه شود و طرف ثالث مقیم شهرستان خارج از حوزه قضائی دادگاه بدوی باشد و دادخواست اعسار از هزینه دادرسی به دادگاه تجدید نظر تقدیم شود آیا مرجع اخیرالذکر صلاحیت رسیدگی به دعوی اعسار را دارد؟

4

نظریه مشورتی شماره 98-26-68 ح - مورخ 1398/02/16

در صورت تقاضای اعسار از هزینه دادرسی به استناد مواد 504 و 505 و 506 قانون آیین دادرسی مدنی آیا ارائه لیست اموال از سوی خواهان و استعلام حساب از بانکها به استناد ماده 8 قانون نحوه اجرا محکومیتهای مالی مصوب 94 لازم الرعایه می باشد و یا اینکه قانون اخیر الذکر قانون خاص بوده و ارتباطی با اعسار از هزینه دادرسی ندارد؟

5

نظریه مشورتی شماره 1400-9/16-378 ح - مورخ 1400/04/21

در پرونده های بسیاری خواهان ضمن مطالبه مهریه ادعای اعسار از پرداخت هزینه های دادرسی را مطرح و یا معافیت از پرداخت این هزینه ها و خسارات دادرسی را نیز مطالبه می کند و محاکم نیز در اجرای ماده 5 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 خواهان را از پرداخت این هزینه ها معاف و یا با قبول اعسار از پرداخت هزینه دادرسی رای بر اعسار موقت صادر می کنند؛ دادگاه در مام انشای رای در خصوص هزینه دادرسی موضوع مطالبه خواهان چه تصمیمی اتخاذ کند؟

6

نظریه مشورتی شماره 1400-9/1-1103 ح - مورخ 1400/09/20

7

نظریه مشورتی شماره 99-2/1-1451 ح - مورخ 1399/11/14

به استحضار می رساند پرداخت هزینه دادرسی از ناحیه خواهان و وصول آن از ناحیه دفاتر دادگاه ها امری الزامی و تکلیفی است و معافیت از تادیه هزینه دادرسی امری استثنایی و مخالف قاعده کلی قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی وانقلاب در امور مدنی مصوب 1379 و ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 با اصلاحات و الحاقات بعدی و قانون حمایت خانواده مصوب 1391 است استثنای بر قاعده فوق در تبصره ذیل ماده 5 قانون حمایت خانواده مصوب س 1391 و تبصره ذیل ماده 505 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی وانقلاب در امور مدنی الحاقی 1394 منسبت به افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و مددجویان مستمری بگیر سازمان بهزیستی بیان شده است و این افراد چه در دعاوی حقوقی و چه در دعاوی مالی خانواده به طور مطلق م از پرداخت هزینه دادرسی معاف می باشند و صرف ارائه گواهی از سازمان های فوق به شرحی که در ماده 5 آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب 13931 ریاست محترم قوه قضاییه بیان گردیده رسیدگی فاقد تشریفات بوده و لزومی به صدور حکم اعسار ندارد دادگاه به تشخیص خود خواهان را معاف می نماید حال با این مقدمه: چنانچه خواهان در دعاوی حقوقی مالی و یا دعوای خانوادگی با ارائه گواهی از کمیته امداد امام (ره) با سازمان بهزیستی مبنی بر تحت پوشش بودن خود و استحقاق از معافیت مطلق را اقامه نماید و در دادخواست تقدیمی منحصرا اعسار و معافیت مطلق از پرداخت هزینه دادرسی را درخواست کند لیکن خسارات دادرسی را مطالبه نکند آیا دادگاه پس از رسیدگی و صدور حکم می تواند خوانده را به پرداخت هزینه دادرسی محکوم کند و در صورت منفی بودن تکلیف هزینه داردسی چیست ؟اخواهشمند است نفیا یا اثباتا در هر دو مورد اعلام فرمایید همان گونه استحضار دارید در ماده 58 قانون حمایت خانواده مصوب سال 91 قانون حمایت خانواده مصوب 1353 نسخ نشده است و مقررات آن هم چنان ساری و جاری است و آن اداره کل محترم در برخی اوقات به مواد آن قانون استناد می کند مانند نظریه شماره 7/92/1064 مورخ 1392/6/5 حال در ماده 4 قانون حمایت خانواده مصوب س 1353 آمده است که با فرض محکوم له قرار گرفتن زوجه هزینه دادرسی از محکوم به وصول نمی شود و محکوم علیه اگر بضاعت داشته باشد به موجب رای دادگاه به پرداخت هزینه دادرسی ملزم می شود و نهایت آن که دادگاه در خصوص پرداخت هزینه دادرسی توسط خوانده تعیین تکلیف می کند وبا توجه به اختلاف رویه در دادگاه ها چنانچه خواهان مشمول تبصره های مواد 5 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 و 505 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی وانقلاب در امور مدنی مصوب 1379 خسارات دادرسی در دعاوی حقوقی یا خانواده را مطالبه نکند آیادادگاه باید حکم به محکومیت خوانده به پرداخت هزینه دادرسی صادرکندچرا؟

8

نظریه مشورتی شماره ح 0091-61/9-89 - مورخ 1398/12/10

با توجه به ماده 5 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 آیا زوج یا زوجه را می توان از پرداخت قسمتی از هزینه دادرسی معاف دائم کرد و نسبت به قسمت دیگر هزینه دادرسی در همان پرونده به صورت موقت معاف کرد.؟/ع

9

نظریه مشورتی شماره ح 6901-1/2-89 - مورخ 1398/10/11

تقاضا دارم نظر آن اداره را نسبت به سوال زیر اعلام فرمایید: چنانچه اعسار خواهان از پرداخت هزینه دادرسی پذیرفته شود و یا اینکه خواهان معاف از پرداخت هزینه دادرسی باشد آیا معافیت دایم و یا موقت خواهان تاثیری در پرداخت هزینه توسط خوانده محکوم علیه دارد یا خیر در صورت مثبت بودن پاسخ نحوه وصول هزینه دادرسی قانونا چگونه به عمل می آید آیا محکومیت خوانده به پرداخت هزینه دادرسی در حق خواهان یا صندوق دولت موجه می باشد یا خیر./ع

10

نظریه مشورتی شماره ح 4701-721-89 - مورخ 1398/10/11

احتراما در صورتی که خواهان با طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی یا قسمتی از آن معاف شده باشد دادگاه می تواند خوانده را به پرداخت کل هزینه دادرسی در حق خواهان محکوم کند یا صرفا به میزان هزینه دادرسی پرداخت شده خوانده را ملزم به پرداخت می کند. خواهشمند است دستور فرمائید با طرح موضوع در کمیسیون های تخصصی مربوطه نظریه آن کمیسیون جهت ارشاد و بهره برداری به این حوزه قضایی اعلام و ارسال گردد./ع

11

نظریه مشورتی شماره 98-127-863ح - مورخ 1398/06/30

در صورتی که خواهان از هزینه دادرسی معاف باشد یا حکم اعسار از هزینه دادرسی برای وی صادر شده باشد به موجب حکم تبصره ماده 559 قانون آیین دادرسی کیفری وصول هزینه های دادرسی در مرحله اجرای حکم به عمل می آید مگر این که محکوم به از مستثنیات دین باشد حال سوال این است که: 1-آیا حکم ماده مذکور در مورد احکام حقوقی که با معافیت موقت یا اعسار خواهان شروع شده و حکم به نفع خواهان صادر گردیده قابل اعمال است مثلا چنانچه زوجه محکوم لها مستحق نفقه شناخته شده و حکم علیه زوج صادر گردیده باشد آیا با توجه به ماهیت نفقه اجرای احکام مکلف به کسب تمبر هزینه دادرسی برای زوجه خواهان بدوی معاف شده می باشد یا اینکه چون ماهیت آن جزو مستثنیات دین است نباید هزینه های دادرسی از نفقه زوجه کسر گردد؟ 2-در صورت تغییر خواسته و درخواست یا تغییر در نحوه دعوا موضوع ماده 98 از قانون آیین دادرسی مدنی آیا نیازمند پرداخت هزینه دادرسی جدید برای خواسته تغییر یافته است یا همان هزینه پرداخت شده برای خواسته اول کفایت می کند چنانچه خواسته ای تغییر ماهیت از مالی به غیر مالی پیدا کرد آیا تکلیفی به اخذ مابه التفاوت و یا استرداد مبلغ اضافی اخذ شده وجود دارد یا خیر؟

12

نظریه مشورتی شماره 98-127-257ح - مورخ 1398/03/13

تا تصویب تبصره ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی صرفا برخی از ادارات دولتی ازپرداخت هزینه دادرسی معاف بوده که در این صورت چنانچه اداره دولتی محکوم له واقع گردد طبق بند 23 ماده 3 قانون وصول درآمد دولت دادگاهها مکلفند هزینه دادرسی را از محکوم علیه در صورتی که مقصر باشد وصول نمایند حال با تصویب تبصره ماده 505 قانون مذکور که افراد تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی از پرداخت هزینه دادرسی معاف شده اند آیا چنانچه این افراد محکوم له واقع شوند دادگاه می-تواند هزینه دادرسی را از آنها و یا از طرف مقابل که محکوم علیه واقع شده دریافت نماید یا خیر؟

13

نظریه مشورتی شماره 98-127-257 - مورخ 1398/03/12

14

نظریه مشورتی شماره 97-127-3126 - مورخ 1397/12/05

15

نظریه مشورتی شماره 97-2/1-2841 - مورخ 1397/11/09

16

نظریه مشورتی شماره 1577-139-96 - مورخ 1397/07/14

در پرونده ای شهرداری املاکی را شامل عرصه و اعیان از نهاد عمومی غیر دولتی دیگر خریداری می نماید و حسب مفاد مبایعه نامه اختلافات احتمالی طرفین به داوران منتخب ارجاع می گردد که داوران موصوف در راستای شرایط ضمن عقد خیار شرط اقدام به صدور رای مبنی بر فسخ معامله و خلع ید شهرداری از املاک خریداری شده می نمایند شهرداری نسبت به رای داوران خارج از مهلت مقرره 20 روزه قانونی اعتراض می نماید و به لحاظ ارزش قابل توجه آن املاک درخواست اعسار از هزینه دادرسی را به صورت همزمان می نماید. س: اولا مقررات مندرج در مواد 504 و 505 از قانون آئین دادرسی مدنی در بحث اعسار از پرداخت هزینه دادرسی به اشخاص حقیقی اختصاص دارد و یا آنکه شامل اشخاص حقوقی از جمله شهرداری نیز می گردد؟ ثانیا با توجه به اینکه بر اساس اصل 139 قانون اساسی و ماده 457 از قانون آئین دادرسی مدنی ارجاع دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی منوط به تصویب هیئت وزیران و اطلاع مجلس شورای اسلامی می باشد که در پرونده امر این مهم رعایت نگردیده و از طرفی دادخواست ابطال رای داور نیز خارج از مهلت مقرره 20 روزه قانونی از تاریخ ابلاغ رای داور تقدیم گردیده است آیا با فرض پرداخت هزینه دادرسی توسط شهرداری دادگاه با تکلیفی مواجه خواهد بود؟ یا آنکه دادگاه باید بر اساس ماده 492 از قانون آئین دادرسی مدنی بدون لحاظ عدم رعایت شرایط ارجاع به داوری در اموال عمومی ودولتی باید قرار رد دادخواست ابطال رای داور را به لحاظ خارج از مهلت بودن صادر کند.

17

نظریه مشورتی شماره 96-2/1-2047 - مورخ 1396/12/05

نظر به اینکه وفق مفاد ماده 5 قانون حمایت خانواده دادگاه می تواند در صورت عدم تمکن مالی هر یک از اصحاب دعوی وی را از پرداخت هزینه دادرسی معاف نماید مانند هزینه دادرسی مهریه نفقه جهیزیه اجرت المثل و امثال آن حال چنانچه دادگاه در رای خود این معافیت خواهان را ذکر نماید آیا مکلف است در همان رای حکم به محکومیت خوانده به پرداخت هزینه دادرسی در حق صندوق دولت نماید یا اینکه معافیت خواهان از پرداخت هزینه دادرسی مانع از این امر خواهد شد.

18

نظریه مشورتی شماره 95-127/1-1251 - مورخ 1396/07/22

19

نظریه مشورتی شماره 96-2/1-1034 - مورخ 1396/06/13

20

نظریه مشورتی شماره 69-721/1-814 - مورخ 1396/04/04

با توجه به اینکه به استناد بند 23 از ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین در مواردی که ادارات دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی به موجب قوانین خاص از معافیت پرداخت هزینه دادرسی استفاده می کنند دادگاهها مکلفند هزینه دادرسی را طبق مقررات در صورتی که محکوم علیه مقصر باشد وصول و به حساب خزانه واریز نمایند. س:آیا با توجه به قیاس و نیز وحدت ملاک بند مذکور می توان هزینه دادرسی را در مواردی که اشخاص حقیقی به استناد قانون الحاق یک تبصره به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی مصوب 95 از معافیت قانون استفاده می کنند از محکوم علیه وصول نمود.

21

نظریه مشورتی شماره 1675-1/127-95 - مورخ 1395/10/19

چنانچه در راستای ماده 5 قانون حمایت خانواده و یا ماده واحده قانون الحاق یک تبصره به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی خواهان به عنوان مدد جوی تحت پوشش سازمان بهریستی یا کمیته امداد امام خمینی (ره) از پرداخت هزینه دادرسی معاف باشد و یا در دعاوی خانوادگی با احراز عدم تمکن زوجه دستور معافیت وی از پرداخت هزینه دادرسی صادر گردد و در عین حال اشخاص مزبور به عنوان خواهان و مدعی اعسار در دعوی اصلی محکوم¬له واقع شوند و از اعسار خارج گردند با توجه به اطلاق ماده 511 قانون آئین دادرسی مدنی با فرض تحقق در شرط اخیر از آنها در مرحله اجرای احکام وصول می¬گردد یا خیر و چنانچه پاسخ مثبت است آیا مجوزی جهت برداشت هزینه دادرسی از محل محکوم به واریز شده از طرف محکوم¬علیه و استرداد مابقی آن به محکوم¬له وجود دارد یا خیر.

22

نظریه مشورتی شماره 95-127/1-1242 - مورخ 1395/08/16

23

نظریه مشورتی شماره 1242-1/127-95 - مورخ 1395/08/16

آیا معافیت مددجویان کمیته امام خمینی و بهزیستی امر قانونی است و آیا دادگاه می تواند در صورت احراز این مساله که فی الواقع پرداخت هزینه دادرسی برای اشخاص مذکور ممکن و با پرداخت مبلغ مذکور نامبردگان به هیچ عسرت و سختی نیز نمی افنتد درخواست مذکور را رد نماید؟/ب

24

نظریه مشورتی شماره 782-1/127-95 - مورخ 1395/05/19

با عنایت به اینکه ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی فقط در دعاوی مالی مصداق دارد و به عبارتی در دعاوی غیرمالی اصلا ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی بی معنی بوده و وجاهت قانونی ندارد بنابراین با توجه به قانون الحاق یک تبصره به ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی (مصوب 18/1/95) که ذیل ماده مذکور که مربوط به ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی است. اولا: این الحاقیه در دعاوی غیرمالی نیز قابلیت استناد دارد یا خیر به عبارت دیگر آیا اشخاص مذکور از پرداخت هزینه های دادرسی دعاوی غیرمالی نیز معاف می¬باشند یا خیر اینکه می¬توان گفت معافیت مذکور فقط مختص دعاوی مالی است. ثانیا: این معافیت فقط شامل هزینه اختصاصی دعوی مالی مربوطه است طبق جدول مربوط به هزینه¬ های دادرسی (5/2درصدتا20میلیون ریال و..) یا شامل هزینه های عمومی دعاوی (ورودیه 500 هزار تومان 1500 تومان برگ دادخواست و. ..) نیز می¬باشد.

25

نظریه مشورتی شماره 95-127/1-782 - مورخ 1395/05/19

محاسبات

استعلامات

ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی

ماده 505 ق.آ.د.م

ماده 505 قانون آدم

ماده 505 آدم

ماده 505 ق آ د م

ماده 505 آیین دادرسی مدنی

ماده 505 قانون آیین دادرسی دادگاه ھای عمومی و انقلاب در امور مدنی

ماده 505 قانون آئین دادرسی مدنی

ماده 505 قانون آ.د.م

ماده 505 آ.د.م

ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی

ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی مدنی

ماده ۵۰۵ ق.آ.د.م

ماده ۵۰۵ قانون آدم

ماده ۵۰۵ آدم

ماده ۵۰۵ ق آ د م

ماده ۵۰۵ آیین دادرسی مدنی

ماده ۵۰۵ قانون آیین دادرسی دادگاه ھای عمومی و انقلاب در امور مدنی

ماده ۵۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی

ماده ۵۰۵ قانون آ.د.م

ماده ۵۰۵ آ.د.م