1

نظریه مشورتی شماره 98-168-722 ک - مورخ 1398/05/28

در پرونده ای پس از تعیین وکیل تسخیری برای متهم از سوی کانون وکلا متهم اقدام به معرفی وکیل تعیینی می نماید حسب تبصره ی 2 ماده ی 348 از قانون آئین دادرسی کیفری وکالت تسخیری در اینجا منتفی می شود و در ادامه وکیل تعیینی استعفا کرد حال وکالت همان وکیل تسخیری اعاده می گردد یا می بایست مجددا با کانون وکلا برای تعیین وکیل تسخیری مکاتبه داشت.

2

نظریه مشورتی شماره 1400-168-924 ک - مورخ 1400/10/18

در برخی پرونده های دادگاه انقلاب که با تعدد قاضی رسیدگی می شود لازم است برای متهم وکیل تسخیری انتخاب شود. همچنین وفق ماده 8 «آیین نامه تعرفه حق الوکاله حق المشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری» وکالت نامه وکیل تسخیری به امضای متهم رسیده و در صورت امتناع قاضی شعبه از باب قاعده «الحاکم ولی الممتنع» وکالت نامه را امضاء می کند: 1- حدود اختیارات وکیل تسخیری چیست؟ آیا لازم است موارد مندرج در ماده 35 قانون آیین دادرسی مدنی در وکالت نامه درج شود. در صورت درج این موارد آیا موضوعات تصریح شده دارای اعتبار است. به عنوان مثال اگر وکیل تسخیری اختیار وکالت در توکیل را درج کرد و به امضای متهم رساند آیا چنین حقی برای وی ایجاد می شود و اگر چنین مواردی قید نگردید آیا وکیل تسخیری اختیار فرجام خواهی و. .. را خواهد داشت امضای وکالت نامه توسط قاضی و به نمایندگی از متهم در چه محدوده و قلمرویی دارای اعتبار است؟ 2- در مواردی که متهم متواری است و برای وی وکیل تسخیری تعیین شده است آیا رای صادره حضوری است؟ اگر حضوری باشد و رای با اعتراض وکیل قطعیت یابد چگونه می توان حقوق متهم را بعد از حضور یا دستیابی به وی برابر ماده 2 قانون آیین دادرسی کیفری تضمین کرد؟

3

نظریه مشورتی شماره 1400-127-720 ح - مورخ 1400/10/06

بر اساس بند نخست ماده 35 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب 1379 ذکر عنوان فرجام خواهی در متن وکالت نامه برای انجام آن از جانب وکیل الزامی است همچنین به موجب ماده 8 آیین نامه ترفه حق الوکاله حق المشاوره و هزینه سفر وکلای دادگستری مصوب 1399 ریاست محترم قوه قضاییه؛ تنظیم و ارایه وکالت نامه توسط وکیل تسخیری یا معاضدتی الزامی است؛ هر چند توسط مرجع قضایی به نمایندگی از موکل امضاء شده باشد. با وجود صراحت این ماده و آثار ناشی از ابلاغ رای به وکیل تسخیری برخی همکاران قضایی تنظیم وکالت نامه را ضروری نمی دانند. خواهشمند است در این خصوص اعلام نظر فرمایید

4

نظریه مشورتی شماره ک 9521-861-89 - مورخ 1398/08/28

1-نظر به اینکه مستفاد از جمع حکم مواد 348 و 350 قانون آیین دادرسی کیفری ضرورت حضور توامان متهم و وکیل وی در جلسه رسیدگی است و بدون حضور هم زمان متهم و وکیل وی دادگاه مجاز به تشکیل جلسه دادرسی نیست و تبعا مجاز به صدور رای غیابی نیز نخواهد بود و از طرف دیگر ماده 394 در فرض عدم امکان دسترسی به متهم یا متواری بودن وی اجازه تشکیل جلسه و صدور رای غیابی را می دهد و نظر به اینکه باتوجه به اطلاق حکم ماده می توان استنباط نمود که فرض ماده مزبور اعم از آن است که متهم از ابتدای تشکیل پرونده متواری یا غیر قابل دسترس باشد یا در مرحله تحقیقات مقدماتی حضور داشته ولی در مرحله رسیدگی در دادگاه متواری یا غیر قابل دسترسی باشد و حتی ممکن است متهم خودش متواری و غیرقابل دسترسی باشد ولی وکیل معرفی کرده باشد و به این ترتیب حکم ماده 394 با حکم مواد 348 و 350 متعارض می نماید لذا در این مورد چه تصمیمی باید اتخاذ شود؟ 2- با توجه به حکم تبصره ماده 45 الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر مصوب 12/7/1396 مجلس شورای اسلامی که به ممنوعیت اعمال نهادهای ارفاقی و تعلیق و ازادی مشروط نسبت به تحمل حداقل مجازات اشاره دارد حکم تبصره مزبور ناظر به زمان صدور حکم است یا نظر به بعد از زمان صدور حکم دارد اگر ناظر به زمان صدور حکم است آیا به ممنوعیت اعمال حکم ماده 38 قانون مبارزه با مواد مخدر اشاره دارد یا به عبارت دیگر حکم تبصره ماده 45 نسخ ضمنی حکم ماده 38 می باشد؟ 3-نظر به اینکه حکم ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری ناظر به احکام غیر قطعی می باشد و احکام اعدام یا حبس ابد موضوع جرایم مواد مخدر مستندا به ماده 45 الحاقی قانون مواد مخدر که به استناد قانون اخف لاحق به حبس تعزیری درجه یک یا دو تقلیل می باید قطعی است آیا امکان تخفیف مجازات به اعتبار تسلیم محکوم علیه به حکم وجود دارد اگر پاسخ منفی باشد این موضوع با رای وحدت رویه شماره 772 مورخ 20/9/1397 هیات عمومی دیوان عالی کشور منافات دارد؟ 4-در مواردی که دادگاه بخشی از محکومیت را معلق می نماید آیا اعمال حکم ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری شامل محکومیت معلق شده نیز می شود یا فقط آن تخفیف به مدت باقی مانده حبس و شلاق و جزای نقدی تعلق می گیرد./ع

5

نظریه مشورتی شماره 890-1/168-95 - مورخ 1395/06/23

احتراما توجها به مفاد مواد394 و406 از قانون آئین دادرسی کیفری مصوب92 و تعریفی که قانونگذار از آرا حضوری وغیابی دارد و رویه شعبه دادگاه کیفری یک استان این است که با وجود متواری بودن متهم جهت رعایت شکلی قانون بدوا برای متهم وکیل تسخیری انتخاب می¬نمایند و در این راستا نیز از کانون وکلا استعلام می¬شود و صرف این استعلام و تا وصول پاسخ از مرجع مذکور بیش از یک ماه به طول می¬انجامد و بدین نحو موجبات اطاله دادرسی فراهم می¬گردد خصوصا اینکه با مداقه در ترتیب رسیدگی در دادگاه کیفری یک خود به خود مواعد طولانی طی می¬شود تا پرونده منتهی به صدور رای گردد ودر حالی که قانونگذار هدف اصلی¬اش ضمن احقاق حقوق طرفین دعوا جلوگیری از اطاله دادرسی را هم مدنظر دارد و محاکم به شرح پیش گفته صرفا جهت رعایت شکلی قانونی علی¬رغم متواری بودن متهم و نامعلوم بودن نشانی وی برای مشارالیه وکیل تسخیری انتخاب می¬کنند و با رعایت تبصره یک ماده 394 از قانون آئین دادرسی کیفری مصوب92 دادگاه قرار رسیدگی غیابی صادر و مراتب احضار متهم متواری طی دو نوبت انتشار آگهی می¬گردد و پس از جری تشریفات دادرسی دادگاه موظف است علی¬رغم اینکه متهم مزبور دارای وکیل است مبادرت به صدور رای غیابی کند که این امر با تعریفی که قانونگذار را از رای غیابی و حضوری دارد منافات دارد و بر این فرض اگر وکیل محکوم¬علیه غیابی نسبت به دادنامه غیابی اصداری واخواهی کند دادگاه موظف است در این مرحله رای حضوری صادر کند که با حقوق حقه متهم منافات دارد درحالی که اگر قرار بر رعایت رویه مذکور باشد دادگاه باید مجددا رای غیابی صادر کند نه حضوری (دور باطل) از طرف دیگر قانونگذار مهلت واخواهی را 20 روز پس از ابلاغ واقعی نه ابلاغ قانونی اعلام نموده است به عبارت بهتر منظور از ابلاغ اطلاع است تا بدین وسیله حقوق متهم حفظ شود لذا به نظر می¬رسد پس از صدور قرار رسیدگی غیابی و احضار متهم از طریق آگهی کثیرالانتشار طی دو نوبت بدون اینکه وکیل تسخیری تعیین شود دادگاه رای غیابی صادر کند سپس در صورت دستگیری و اعلام وی مبنی برعدم تمکن مالی وکیل تسخیری تعیین شود تا با روح مواد قانونی یاد شده و با حفظ حقوق حقه متهم سازگار باشد علی¬ایحال متهمی که متواری است و قرار رسیدگی غیابی صادر شده و احضار وی ازطریق نشر آگهی صورت می¬گیرد آیا تا قبل از دستگیری و حضورش و دفاع از خود انتخاب وکیل تسخیری به شرح پیش گفته ضرورت دارد یا خیر.

6

نظریه مشورتی شماره ک1681-861-89 - مورخ 1398/12/26

در اجرای تبصره 2 ماده 190 و ماده 348 قانون آیین دادرسی چنان چه یگان مربوط در راستای دفاع از متهم در اجرای ماده 32 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده واحده حمایت قضایی از کارکنان دولت و نیروهای مسلح مبادرت به معرفی نماینده حقوقی در مقام دفاع از موکل کند آیا تکلیف مقرر در تبصره 2 ماده 190 و ماده 348 قانون مذکور انتخاب وکیل تسخیری ساقط است؟

7

نظریه مشورتی شماره ح 9001-89-89 - مورخ 1398/12/25

با توجه به اینکه درقانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 موارد تعیین وکیل تسخیری مشخص شده است اما در ماده 415 این قانون به اینکه وکیل تعیین شده از سوی دادگاه برای اطفال و نوجوانان تسخیری است اشاره ای نشده است. الف) آیا این وکیل تسخیری محسوب می شود؟ ب)آیا در وکالت موضوع این ماده نیازی به اخذ قرارداد بین وکیل و موکل می باشد؟ ج)آیا وکیل می تواند حق الوکاله اخذ نماید؟ د)آیا وکیل باید تمبر باطل نماید؟ (در ماده 4 آیین نامه اصلاحی ماده 10 قانون تشکیل صندوق حمایت وکلا و کارشناسان دادگستری میزان حق الوکاله برای وکالت تسخیری یا معاضدتی دو میلیون ریال تعیین شده است./ع

8

نظریه مشورتی شماره 98-168-722 ک - مورخ 1398/05/28

در پرونده ای پس از تعیین وکیل تسخیری برای متهم از سوی کانون وکلا متهم اقدام به معرفی وکیل تعیینی می نماید حسب تبصره ی 2 ماده ی 348 از قانون آئین دادرسی کیفری وکالت تسخیری در اینجا منتفی می شود و در ادامه وکیل تعیینی استعفا کرد حال وکالت همان وکیل تسخیری اعاده می گردد یا می بایست مجددا با کانون وکلا برای تعیین وکیل تسخیری مکاتبه داشت.

9

نظریه مشورتی شماره 97-168-1788 - مورخ 1398/02/31

10

نظریه مشورتی شماره 96-2/1-1855 - مورخ 1397/08/29

مطابق ماده 435 قانون آئین دادرسی کیفری تجدیدنظرخواهی یا فرجام خواهی طرفین راجع به جنبه کیفری رای با درخواست کتبی و پرداخت هزینه دادرسی مقرر صورت می گیرد و. . و مطابق ماده 438 قانون آئین دادرسی کیفری هرگاه تجدیدنظرخواه یا فرجام خواه زندانی باشد حسب مورد از پرداخت هزینه دادرسی مرحله تجدیدنظر یا فرجام خواهی در امری که به موجب آن زندانی است معاف می گردد. و مطابق ماده 348 قانون آئین دادرسی کیفری در جرائم موضوع بندهای الف ب پ و ت ماده 302 این قانون جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود چنانچه متهم خود وکیل معرفی نکند یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود تعیین وکیل تسخیری الزامی است و... و همچنین طبق ماده 417 قانون آئین دادرسی کیفری آراء و تصمیمات دادگاه اطفال و نوجوانان علاوه بر شاکی متهم و محکوم علیه به ولی یا سرپرست قانونی متهم و محکوم علیه و در صورت داشتن وکیل به به وکیل ایشان نیز ابلاغ می شود. س: اولا: در صورتی که پرونده دارای وکیل تسخیری باشد آیا وکیل تسخیری ملزم به پرداخت هزینه دادرسی در فرضی که موکل زندانی یا آزاد است می باشد یا خیر؟ ثانیا: اگر متهم که بازداشت نیست خود به رای صادره اعتراض کند و وکیل تسخیری جداگاه اعتراض کند در این فرض وکیل تسخیری نیز می بایست هزینه دادرسی در مرحله فرجام خواهی یا اعتراض در تجدیدنظر را پرداخت کند یا خیر؟ ثالثا: چنانچه رای دادگاه در اجرای ماده 417 به ولی و فرزند وی که فی المثل 17 سال دارد ابلاغ شده و هر کدام جداگانه اعتراض کنند آیا هزینه دادرسی در مرجع فرجام خواهی و یا تجدیدنظرخواهی نیز می بایست جداگانه پرداخت شده یا اینکه پرداخت یک هزینه کفایت می کند اگر اعتراض در قالب یک لایحه توسط ولی و فرزند وی باشد چطور.

11

نظریه مشورتی شماره 96-168/1-1875 - مورخ 1397/08/23

1-آیا تعیین وکیل تسخیری مطابق تبصره ماده 31 قانون وکالت مصوب 1315 و تبصره 2 ماده 190 و مواد 348 در دادگاه کیفری یک راسا توسط دادگاه انجام می¬شود؟ 2-آیا چنانچه در کلیه جلسات دادگاه متهم حضور نیابد و فقط وکیل تسخیری وی حاضر شود و به دفاع بپردازد رای دادگاه بالنسبه این متهم حضوری است یا غیابی؟ 3-حیطه تکلیف وکیل تسخیری آیا تا پایان مرحله دادگاه بدوی است یا تا پایان قطعیت حکم؟ یا تا پایان اجرای حکم؟ 4-آیا وکیل دفتر حمایت قضایی بسیج و ایثارگران که به عنوان وکیل تعیینی از طرف متهم با مراجعه به آن دفتر استیکال و معرفی می¬شود می¬تواند در پرونده های موضوع ماده 302 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 92 وکالت کند؟ 5-آیا وکلای پایه 2 می¬توانند در پرونده های موضوع ماده 302 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 92 اعلام وکالت کنند و وکالتشان در دادگاه کیفری یک پذیرفته می¬شود؟ 6-چنانچه به جرایم متهمی در کنار سایر متهمان پرونده در دادگاه کیفری یک رسیدگی می¬شود اما جرائم وی در زمره عناوین مذکور در ماده 302 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 92 نباشد بلکه جرایم عادی باشد آیا با توجه به اطلاق ماده 384 قانون مذکور انتخاب وکیل تسخیری برای این متهم لازم است؟ 7-آیا برای هر متهم باید یک وکیل تسخیری جدا تعیین شود یا اینکه می¬توان برای مثلا همه متهمان یک وکیل تسخیری تعیین نمود.

12

نظریه مشورتی شماره 96-97-1928 ح - مورخ 1396/11/09

کما اینکه استحضار دارید رویه قضایی سالهای طولانی در دادگستری بر این است که وکیل تسخیری بدون انعقاد قرار داد با متهم و بدون پیوست برگ وکالتنامه در جلسات دادرسی شرکت می نمایند و این رویه سالها مورد قبول مراجع عالی نیز بوده است اخیرا بعضی از شعب دیوان عالی کشور به این دلیل که قراردادی بین وکیل تسخیری و متهم منعقد نشده است و برگ وکالتنامه پیوست نمی باشد به فرجامخواهی رسیدگی نکرده و پرونده را بدون اقدام عودت داده اند و از انجا که انعقاد قرارداد و تنظیم وکالتنامه برای وکلای تسخیری مستلزم پرداخت هزینه می باشد ایشان از انجام این امر خودداری می نمایند.

13

نظریه مشورتی شماره 96-168/1-1849 - مورخ 1396/10/24

مطابق ماده 348 قانون آئین دادرسی کیفری در جرائم موضوع بندهای الف ب پ و ت ماده 302 این قانون « جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود چنانچه متهم خود وکیل معرفی نکند یا وکیل او بدون اعلام عذر موجه در دادگاه حاضر نشود تعیین وکیل تسخیری الزامی است و... » و مطابق ماده 435 قانون مجازات اسلامی: « هرگاه در جنایت عمدی به علت مرگ یا فرار دسترسی به مرتکب ممکن نباشد با درخواست صاحب حق دیه جنایت از اموال مرتکب پرداخت می شود و در صورتی که مرتکب مالی نداشته باشد در خصوص قتل عمد ولی بازدم می تواند دیه را از عاقله بگیرد و در صورت نبود عاقله یا عدم دسترسی به آنها یا عدم تمکن آنها دیه از بیت المال پرداخت می شود و...» س: چنانچه قتل عمدی واقع و قاتل پس از ارتکاب جنایت فوت نماید و اولیاءدم در اجرای ماده 435 قانون مجازات اسلامی از دادگاه تقاضای پرداخت دیه از طریق بیت المال را بنمایند تکلیف ماده 348 قانون آئین دادرسی کیفری در خصوص تعیین وکیل چه می باشد؟ آیا نیاز به تعیین وکیل می باشد یا خیر؟ اگر نیاز است برای چه کسی می بایست تعیین شود.

14

نظریه مشورتی شماره 1718-1/168-96 - مورخ 1396/09/26

مطابق ماده 348 قانون آئین دادرسی کیفری در جرائم موضوع بندهای (الف)(ب) (پ) و(ت) ماده 302 این قانون جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل تشکیل نمی شود... در ماده 415 قانون آئین دادرسی کیفری نیز در تعدادی از جرائم اطفال و نوجوانان حضور وکیل الزامی می باشد و مطابق ماده 354 قانون آئین دادرسی کیفری اخلال در نظم دادگاه از طرف متهم یا سایر اشخاص موجب غیرعلنی شدن محاکمه نمی شود بلکه باید به گونه مقتضی نظم برقرار شود رئیس دادگاه می تواند دستور اخراج کسانی را که باعث اخلال در نظم دادگاه می شود صادر کند مگر اینکه اخلال کننده از اصحاب دعوی باشد که در این صورت رئیس دادگاه دستور حبس او را از یک تا پنج روز صادر می کند این دستور پس از جلسه رسیدگی فوری اجرا می شود اگر اخلال کننده از وکلای اصحاب دعوی باشد دادگاه به وی در خصوص رعایت نظم تذکر می دهد و در صورت عدم تاثیر وی را اخراج و به دادسرای انتظامی وکلا معرفی می کند. س: اگر دادگاه کیفری یک فی المثل مشغول رسیدگی به جرائم موضوع ماده 302 قانون آئین دادرسی کیفری باشد که بدون حضور وکیل امکان رسیدگی نمی باشد و در حین رسیدگی وکیل متهم از داگاه اخراج شود آیا در این فرض امکان ادامه رسیدگی بدون حضور وکیل وجود دارد یا خیر؟ آیا در مورد فوق تفاوتی بین وکیل تسخیری و تعیینی وجود دارد یا خیر.

15

نظریه مشورتی شماره 1890-1/168-95 - مورخ 1396/08/24

نظر به اینکه برابر مفاد ماده 354 قانون آئین دادرسی کیفری اگر اخلال کننده از وکلای اصحاب دعوی باشد دادگاه به وی درخصوص رعایت نظم دادگاه تذکر می دهد درصورت عدم تاثیر وی را اخراج و به دادسرای انتظامی وکلاء معرفی می کند و از طرفی برابر ماده 348 همان قانون در جرائم موضوع بندهای الف ب پ ت جلسه رسیدگی بدون حضور وکیل متهم تشکیل نمی شود چنانچه متهم خود وکیل معرفی نکند تعیین وکیل تسخیری الزامی است حال با توجه به مراتب و در صورت اخراج وکیل طرفین به ویژه وکیل متهم یا متهمین جرائم مذکور به چه نحو عمل خواهد شد؟ آیا جلسه تجدید شده مجددا اقدام خواهد شدکه عین اطاله دادرسی است یا اینکه متهم یا متهمین وکیل دیگری را انتخاب که در صورت عدم انتخاب دادگاه اقدام خواهد نمود یا نه؟ دادگاه و جلسه مربوط با چه تکلیفی مواجه می باشد؟

16

نظریه مشورتی شماره 95-168/1-890 - مورخ 1395/06/23

1

نشست های قضایی شماره 1399-7417 - مورخ 1397/10/13

نحوه رسیدگی در اختلاف بین دادسرا و دادگاه مبنی بر تشخیص عنوان اتهامی نگهداری و در معرض فروش قرار دادن دو کیلوگرم تریاک

2

نشست های قضایی شماره 1399-7362 - مورخ 1398/03/23

حق داشتن وکیل درمرحله فرجام خواهی

3

نشست های قضایی شماره 1398-6131 - مورخ 1397/07/26

تکلیف دادگاه در خصوص نحوه تعیین وکیل تسخیری برای متهم متواری

4

نشست های قضایی شماره 1397-4626 - مورخ 1397/08/02

رعایت مقرره ماده 41 قانون آئین دادرسی مدنی در دادگاه کیفری دو

5

نشست های قضایی شماره 1398-5891 - مورخ 1397/08/07

بررسی جواز حضور وکیل تسخیری بجای متهم در جرایم موضوع بندهای الف ب پ و ت ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری

6

نشست های قضایی شماره 1400-7960 - مورخ 1398/07/08

تعیین وکیل تسخیری در تحقیقات مقدماتی

7

نشست های قضایی شماره - مورخ 1396/11/16

وکیل تسخیری

8

نشست های قضایی شماره - مورخ 1398/08/02

حضوری یا غیابی بودن رای در مواردی که دادگاه در غیاب متهم و حسب الزام قانونی با حضور وکیل تسخیری رسیدگی و سپس مبادرت به صدور رای می نماید

9

نشست های قضایی شماره 1400-7861 - مورخ 1399/06/04

نحوه تشکیل جلسه دادگاه کیفری در فرض عدم حضور متهم

10

نشست های قضایی شماره 1399-7417 - مورخ 1397/10/13

نحوه رسیدگی در اختلاف بین دادسرا و دادگاه مبنی بر تشخیص عنوان اتهامی نگهداری و در معرض فروش قرار دادن دو کیلوگرم تریاک

11

نشست های قضایی شماره 1398-5816 - مورخ 1397/02/27

صدور قرار عدم دسترسی به پرونده و درخواست وکیل برای حضور در تحقیقات مرجع انتظامی