اگر زوج بدون رضای همسرش ازدواج مجدد نموده باشد هرچند که ازدواج با اجازه دادگاه باشد ولی تجویز دادگاه نافی مشکلات و سختی (عسر و حرج) بوجود آمده نیست و زوجه می تواند با استناد به عسروحرج ایجاد شده تقاضای طلاق کند.

آقای الف.ن. به وکالت از خانم ث.ر. دادخواستی به طرفیت آقای س.ر. تسلیم دادگاه نموده و در آن به علت سوء رفتار زوجه و ازدواج مجدد زوج و به ادعای عسر و حرج و تحقق شروط ضمن عقد من جمله بند 2 و 12 از شروط ضمن عقد تقاضای طلاق نموده است. زوج با تقدیم لایحه جوابیه ادعای زوجه را صحیح ندانسته و مدعی شده که نامبرده ناشزه است و مشارالیه به وظایف قانونی خود عمل نمی کند دادگاه رسیدگی کننده اقداماتی را انجام داده است از جمله وقت رسیدگی تعیین و اظهارات حاضرین استماع گردیده است و زوجه دعوی را تکرار نموده و حاضر شده در برابر طلاق کلیه حقوق خود من جمله مهریه را بذل کند و نیز مورد به داوران زوجین ارجاع شده که نظریه داوران دال بر عدم سازش آنهاست و سرانجام رای شماره 734/91 28/12/91 از شعبه اول دادگاه عمومی بخش نازلو صادر شده است. در این رای با توجه به اوراق پرونده من جمله مفارقت طولانی زوجین و بذل کلیه حقوق از طرف زوجه به زوج در ازای طلاق من جمله بذل مهریه و ازدواج مجدد زوج حکم طلاق با شرایط مندرج در رای صادر شده است زوج نسبت به این رای تجدیدنظرخواهی نموده است و در لایحه منضم به دادخواست اظهار نموده که زوجه ناشزه است و به علت تحریک خانواده اش زندگی مشترک را ترک نموده است و ادعای عسر و حرج واقعیت ندارد و اضافه نموده که به همسرم علاقه مندم و دارای یک فرزند مشترک می باشم و راضی به طلاق نیستم و به شرح مصرح در لایحه تقاضای اقدام قانونی را نموده است. آقای الف.ن. با تقدیم لایحه جوابیه اظهار نموده که زوج سوء رفتار دارد و حدود هفت سال است که جدا از هم زندگی می کنند و زوجه از تمام حقوق خود صرف نظر نموده است و به شرح مندرج در لایحه تقاضای اقدام قانونی را نموده است که سرانجام رای مورد فرجامی صادر و در آن دادنامه بدوی تایید شده است زوجه نسبت به این رای فرجام خواهی نموده است در دادخواست تقدیمی با تکرار مطالب گذشته ادعای زوجه را صحیح ندانسته و تقاضای نقض رای و صدور حکم قانونی را نموده است که پس از اقدامات معموله پرونده جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است.

اجمال دعوی زوجه (فرجام خوانده) و وکیل وی صدور حکم طلاق به علت عسر و حرج و تحقق شروط ضمن عقد ازدواج است که ادعا نموده که زوج (فرجامخواه) سوء رفتار دارد و بدون رضای وی ازدواج مجدد کرده است و سالیان زیادی است که جدا از هم زندگی میکنند و حاضر شده که در برابر طلاق از کلیه حقوق خود منجمله مهریه و جهیزیه و.. . صرفنظر کند که بدوا برابر دادنامه شماره 734/91 مورخ 28/12/91 صادره از شعبه اول دادگاه عمومی نازلو با احرار عسر و حرج حکم طلاق با شرایط مذکور در رای صادر شده است و این رای برابر دادنامه مورد فرجامی با شماره مزبور تایید شده است زوج نسبت به این رای فرجام خواهی نموده است. هیات شعبه مطابق ماده 1130 قانون مدنی در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه شود وی می تواند به دادگاه مراجعه و تقاضای طلاق کند تبصره الحاقی به این ماده عسر و حرج را تعریف نموده است و آن عبارت است از بوجود آمدن وضعیتی که ادامه زندگی را برای زوجه با مشقت همراه ساخته و تحمل آن مشکل باشد قانونگذار در تبصره مذکور مصادیقی از عسر و حرج را منصوصا بیان کرده است من جمله سوء رفتار زوج و.. . مجددا در پایان تبصره قانونگذار تصریح نموده که موارد مندرج در این ماده مانع از آن نیست که در سایر مواردی که عسر و حرج زن احراز شود حکم طلاق صادر نماید. نظر به موارد مذکور و با توجه به دلایل ذیل عسر و حرج مورد نظر قانون گذار همراه زوجه محرز است 1- اظهارات زوجین و سایر اوراق پرونده حاکی است که مشارالیها به شدت با هم اختلاف دارند به صورتی که بیش از پنج سال است که جدا از هم زندگی می کنند. 2- زوجه حاضر شده در ازای طلاق از کلیه حقوق مالی خود من جمله مهریه صرف نظر نماید که خود اماره قضایی مبنی بر عسر و حرج مشارالیهاست. 3- زوج بدون رضای همسرش ازدواج مجدد نموده است اگرچه ازدواج با اجازه دادگاه بوده است ولی تجویز دادگاه نافی مشکلات و سختی بوجود آمده نمی باشد بنابراین دادنامه صادره فاقد اشکال قانونی است و مستندا به ماده 370 قانون آیین دادرسی مدنی با رد دعوی فرجامی رای فرجام خواسته را ابرام می نماید و پرونده به دادگاه محترم صادر کننده رای قطعی اعاده می شود.
رییس شعبه 8 دیوان عالی کشور - مستشاران
عباسیان - ناصح - اللهیاری