نظریه مشورتی شماره 7/1400/872

نظریه مشورتی شماره 7/1400/872

مجموعه کامل نظریات مشورتی

نظریه مشورتی شماره 7/1400/872


شماره نظریه:
7/1400/872

شماره پرونده:
1400-122-872 ع

تاریخ نظریه:
1400/10/28

استعلام
در خصوص صورت جلسه شماره 161 مورخ 1400/3/30 کمیته تخصصی هیات مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار مبنی بر کسب رای موافق و اجتماع نظر اعضا بر صدور مجوز ثبتی شرکت ها و اتحادیه های تعاونی توسط وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و حذف نقش حاکمیتی سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در صدور تاییدیه ثبتی روستایی و ماده 7 قانون تشکیل بانک تعاون کشاورزی ایران مصوب 1348/4/16 تشکیل و برابر ماده 3 قانون اساسنامه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران عهده دار وظایف حاکمیتی حمایت هدایت و نظارت بر امور شرکت ها و اتحادیه های تعاونی روستایی و کشاورزی است که برابر مقررات قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 با اصلاحات بعدی آن تاسیس گردیده اند؛ برخی پرسش ها به شرح زیر قابل طرح است: 1- مطابق ماده 21 قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 با اصلاحات بعدی تاسیس شرکت ها و اتحادیه های تعاونی و هرگونه تغییرات بعدی با رعایت تشریفات مقرر در این قانون و تایید وزرات تعاون و امور روستاها (سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران) از نظر تطبیق با مقررات قانون در اداره ثبت مرکز اصلی شرکت یا اتحادیه به ثبت می رسد؛ این ماده در بردارنده وظایف و اختیارات سازمان مرکزی تعاون روستایی در تاسیس و ثبت تغییرات تشکل های تعاونی تحت نظارت آن است و به دلایل زیر اعتبار این ماده هم چنان به قوت خود باقی است: الف قانون استفساریه در خصوص تاثیر ماده 173 قانون مالیات های مستقیم بر ماده 111 قانون شرکت های تعاونی مصوب 1372 مقرر کرده است: «با توجه به ماده 148 قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 ماده 173 قانون مالیات های مستقیم ناسخ ماده 111 قانون شرکت های تعاونی نمی باشد». این امر به معنای معتبر بودن و عدم نسخ کلی مقررات قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 از جمله ماده 21 این قانون است. ب- بند 8 ماده یک قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی مصوب 1386 با اصلاحات بعدی با تعریف شرکت تعاونی به اعتبار مقررات قانون شرکت های تعاونی بر عدم نسخ آن صحه گذاشته است. با توجه ماده 21 قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 به شرح فوق الذکر و با عنایت به این که حکم این ماده به موجب قانون بخش تعاونی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران مصوب 1370 با اصلاحات بعدی نسخ نشده است؛ لذا تصمیم کمیته تخصصی به شرح فوق مخالف حکم قانون است؛ به علاوه اخذ چنین تصمیماتی از صلاحیت هیات مقررات زادیی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار خارج است؛ زیرا مطابق تبصره 3 ماده 3 قانون اصلاح مواد 1 6 و 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی موضوع ماده 57 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394 هیات مذکور می بایست شرایط و مراحل صدور مجوزهای کسب و کار در مقررات بخشنامه ها و آیین نامه ها و مانند اینها را تسهیل و تسریع نماید و در جایی که خود قانونگذار تعیین تکلیف کرده است هیات مذکور صلاحیت وضع مقرره ندارد؛ لذا به علت مغایرت با قانون و خارج بودن از حدود اختیارات مورد ایراد است. 2- برپایه مستندات قانونی یادشده و نیز ماده 3 قانون اساسنامه سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران و مواد 133- 34 قانون شرکت های تعاونی مصوب 1350 و ماده 7 قانون تشکیل بانک تعاون کشاورزی ایران مصوب 1348 بر خلاف تصور کمیته تخصصی هیات مقررات زادیی و بهبود محیط کسب و کار مرجع صدور تاییدیه و مجوز ثبت تغییرات شرکت ها و اتحادیه های تعاونی تحت نظارت این سازمان همچنان سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران است. 3- حسب قاعده فقهی اذن در شی ء اذن در لوازم آن است اختیارات سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران در ایجاد و تاسیس تشکل های تعاونی مستلزم اختیار صدور مجوز و تاییدهای ثبتی آن نیز می باشد.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
اولا به موجب ماده 3 قانون اصلاح مواد 1 6 و 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 1/4/1393 ماده 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب 8/11/1386 اصلاح شد و «هیات مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار» وفق تبصره 3 این ماده مکلف شد تا «شرایط و مراحل صدور مجوزهای کسب و کار را به نحوی تسهیل و هزینه های آن را تقلیل دهد تا صدور مجوز کسب و کار با حداقل هزینه و مراحل به صورت غیر حضوری و در کمترین زمان ممکن صورت پذیرد». در خصوص اعتبار مصوبات این هیات نیز وفق تبصره: «مصوبه هیات مذکور پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی لازم الاجرا می باشد. در صورتی که تحقق این اهداف به اصلاح قوانین مقررات بخشنامه ها یا رویه های اجرایی نیاز داشته باشد هیات مذکور موظف است پیشنهادهای لازم برای اصلاح قوانین مقررات و رویه های اجرایی را تهیه و به مراجع مربوطه ارائه و اصلاح آنها را از مراجع ذی ربط بالاتر پیگیری کند». مطابق ماده 57 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394 تبصره مذکور اصلاح شد و طبق قسمت اخیر آن: «مصوبات هیات مذکور در مورد بخشنامه ها دستورالعمل ها و آیین نامه ها پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی و در مورد تصویب نامه های هیات وزیران پس از تایید هیات وزیران برای کلیه مراجع صدور مجوزهای کسب و کار و کلیه دستگاه ها و نهادها که در صدور مجوزهای کسب و کار نقش دارند لازم الاجرا می باشد. .. و در صورتی که تحقق این اهداف به اصلاح قوانین نیاز داشته باشد هیات مذکور موظف است پیشنهادهای لازم را برای اصلاح قوانین تهیه و به مراجع مربوطه ارائه کند». حکمی که در ماده 2 «قانون اصلاح مواد 1 و 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل چهل و چهارم قانون اساسی و اصلاحات بعدی» مصوب 15/11/1399 مبنی بر اصلاح ماده 7 قانون مذکور و تبصره های آن ضمن تغییر نام هیات به 1400/10/28 7/1400/872 شماره پرونده: 1400-122-872 ع «هیات مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار» با توضیحات بیشتر تکرار شد. لذا هیات مذکور به صراحت از سال 1394 صلاحیت اصلاح مقررات را به کیفیت یادشده به دست آورده است. ثانیا در قوانین یادشده و نیز قوانین مرتبط دیگر مانند قوانین برنامه های توسعه پنج ساله و «قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار» مصوب 1390 اعتبار خاصی برای مصوبات هیات مذکور یا مرجعی خاص برای اعتراض به آن – برخلاف مواردی چون شورای رقابت- پیش بینی نشده است و برای این مهم می بایست به قواعد عمومی مراجعه کرد؛ بنابراین با عنایت به استقرار مصوبات این هیات در جایگاه مقررات که ذیل قوانین اساسی و عادی است ابطال این مصوبات را می توان وفق بند یک ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 1392 از هیات عمومی دیوان عدالت اداری درخواست کرد. هیات عمومی دیوان عدالت اداری نیز در آرای متعددی مقررات هیات مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار را ابطال کرده است؛ از جمله دادنامه های شماره 2750 الی 2754 مورخ 19/9/1398 و 1769-1768 مورخ 21/11/1399 که به ترتیب مصوبه این هیات را در خصوص مشاغل وکالت و سردفتر اسناد رسمی ابطال کرده است. ثالثا در خصوص محتوای استعلام که مربوط به صلاحیت وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی در صدور مجوز شرکت ها و اتحادیه های تعاونی و حذف نقش سازمان مرکزی تعاون روستایی است فارغ از این که استعلام صرفا در باب چگونگی اعتراض به تصمیمات هیات مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار است دادنامه شماره 3067-3066 مورخ 1/11/1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری که در خصوص این موضوع صادر شده است راهگشاست. به موجب این رای: «... حکم مقرر در بند 2 مصوبه شماره. .. هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار مبنی بر این که «در رابطه با ثبت تغییرات شرکت های تعاونی اتحادیهها و اتاق های تعاون نیازی به اخذ مجوز از وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی نیست» هم مغایر مقررات فوقالذکر است و هم این که اساسا تصویب چنین مصوبهای از شوون هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار خارج است؛ زیرا مطابق تبصره 3 ماده 3 قانون اصلاح مواد 1 6 و 7 قانون اجرای سیاست های کلی اصل 44 قانون اساسی موضوع ماده 57 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور هیات مذکور میبایست شرایط و مراحل صدور مجوزهای کسب و کار در مقررات بخشنامهها و آییننامهها و مانند این ها را تسهیل و تسریع نماید و در جایی که خود قانونگذار تعیین تکلیف کرده هیات مذکور صلاحیت وضع مقرره ندارد. با توجه به مراتب بند 2 مصوبه مورد اعتراض از هیات مقرراتزدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار. .. به علت مغایرت با قانون و خارج بودن از حدود اختیارات. .. ابطال میشود». بر این اساس در صورت نظر سازمان محترم استعلام کننده بر مغایرت مصوبه کمیته تخصصی «هیات مقررات زدایی و بهبود محیط کسب و کار» مورخ 30/3/1400 با قوانین مورد اشاره در استعلام موجبات درخواست ابطال مصوبه از سوی هیات عمومی دیوان عدالت اداری وجود دارد.

منبع
اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مواد مرتبط با این نظریه مشورتی

ماده 1 ـ هیچ حکمی از احکام دادگاههای دادگستری به موقع اجرا گذارده نمی شود مگر این که قطعی شده یا قرار اجرای موقت آن در مواردی که قانون معین می کند صادر شده باشد.

مشاهده ماده 1 قانون اجرای احکام مدنی

ماده 6 ـ در اجراییه نام و نام خانوادگی و محل اقامت محکوم له و محکوم علیه و مشخصات حکم و موضوع آن و این که پرداخت حق اجرا به عهده محکوم علیه می باشد نوشته شده و به امضاء رییس دادگاه و مدیر دفتر رسیده به مهر دادگاه ممهور و برای ابلاغ فرستاده می شود.

مشاهده ماده 6 قانون اجرای احکام مدنی

ماده 7 ـ برگهای اجراییه به تعداد محکوم علیهم به علاوه دو نسخه صادر می شود یک نسخه از آن در پرونده دعوی و نسخه دیگر پس از ابلاغ به محکوم علیه در پرونده اجرایی بایگانی می گردد و یک نسخه نیز در موقع ابلاغ به محکوم علیه داده می شود.

مشاهده ماده 7 قانون اجرای احکام مدنی

ماده 57 ـ تبصره (3) ماده (3) قانون اصلاح مواد(1) (6) و (7) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی به شرح زیر اصلاح می شود و سه تبصره دیگر به عنوان تبصره های (5) (6) و (7) به این ماده الحاق می شود: تبصره 3ـ کلیه مراجعی که مجوز کسب و کار صادر می کنند موظفند نوع شرایط و فرآیند صدور تمدید و لغو مجوزهایی را که صادر می کنند به همراه مبانی قانونی مربوطه ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ این قانون تهیه و به «هیات مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار» مستقر در وزارت امور اقتصادی و دارایی به صورت الکترونیکی و پس از تایید نماینده تام الاختیار یا بالاترین مقام دستگاه اجرایی ارسال کنند. این هیات هر ماه حداقل یک بار به ریاست وزیر امور اقتصادی و دارایی و با حضور دادستان کل کشور رئیس سازمان بازرسی کل کشور رئیس دیوان محاسبات کشور یا نمایندگان تام الاختیار آنان دو نماینده مجلس شورای اسلامی رئیس اتاق بازرگانی صنایع معادن و کشاورزی ایران رئیس اتاق تعاون مرکزی ایران رئیس اتاق اصناف ایران و حسب مورد نماینده دستگاه اجرایی ذی ربط موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری و ماده (5) قانون محاسبات عمومی کشور و دارندگان ردیف و عنوان در قانون بودجه سنواتی مربوط تشکیل می شود. این هیات موظف است حداکثر تا مدت سه ماه پس از ابلاغ این قانون شرایط و مراحل صدور مجوزهای کسب و کار در مقررات بخشنامه ها آیین نامه ها و مانند اینها را به نحوی تسهیل و تسریع نماید و هزینه های آن را به نحوی تقلیل دهد که صدور مجوز کسب و کار در کشور با حداقل هزینه و مراحل آن ترجیحا به صورت آنی و غیرحضوری و راه اندازی آن کسب و کار در کمترین زمان ممکن صورت پذیرد. مصوبات هیات مذکور درمورد بخشنامه ها دستورالعمل ها و آیین نامه ها پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی و درمورد تصویب نامه های هیات وزیران پس از تایید هیات وزیران برای کلیه مراجع صدور مجوزهای کسب و کار و کلیه دستگاهها و نهادها که در صدور مجوزهای کسب و کار نقش دارند لازم الاجراء می باشد. فعالیت این هیات پس از انجام تکالیف مذکور نیز استمرار یافته و در صورتی که تحقق این اهداف به اصلاح قوانین نیاز داشته باشد هیات مذکور موظف است پیشنهادهای لازم را برای اصلاح قوانین تهیه و به مراجع مربوطه ارائه کند. تبصره 5 ـ از تاریخ تصویب این قانون وظایف و اختیارات «کارگروه موضوع ماده (62) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران مصوب 15/10/1389» به «هیات مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب وکار» موضوع قانون اصلاح مواد (1) (6) و (7) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی مصوب 1/4/1393 منتقل می شود و ماده (62) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران لغو می شود. تبصره 6 ـ در مورد آن دسـته از فعالیت های اقتصادی که نیازمند اخذ مجوز از دستگاههای متعدد می باشند دستگاه اصلی موضوع فعالیت وظیفه مدیریت یکپارچـه هماهنـگی و اداره امـور اخذ و تکـمیل و صدور مجـوز را برعهـده خـواهد داشت و از طریق ایجاد پنجره واحد به صورت حقیقی یا در فضای مجازی با مشارکت سایر دستگاههای مرتبط به گونه ای اقدام می نماید که ضمن رعایت اصل همزمانی صدور مجوزها سقف زمانی موردنظر برای صدور مجوز از زمان پیش بینی شده توسط هیات «مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار» تجاوز ننماید. در ایجاد فرآیند پنجره واحد دستگاههای فرعی صدور مجوز موظفند نسبت به ارائه خدمات از طریق استقرار نماینده تام الاختیار در محل پنجره های واحد و یا در فضای مجازی اقدام و همکاری لازم را به عمل آورند. دستورالعمل های مربوطه شامل رویه ها و ضوابط و نحوه برخورد با متخلفان (براساس قوانین و مقررات) که به تایید هیات وزیران رسیده است و همچنین فهرست دستگاههای اصلی در صدور مجوز در فعالیت های مختلف متناسب با شرایط توسط هیات «مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار» موضوع ماده (3) قانون اصلاح مواد (1) (6) و (7) قانون اجرای سیاستهای کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی تهیه و ابلاغ می شود. از تاریخ تصویب این قانون ماده (70) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران لغو می شود. تبصره 7ـ مصوبات کمیته مذکور در ماده (76) قانون برنامه پنجساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران که مرتبط با وظایف و اختیارات هیات مقررات زدایی و تسهیل صدور مجوزهای کسب و کار می باشد به این هیات ارسال می شود.

مشاهده ماده 57 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور

ماده 12ـ حدود صلاحیت و وظایف هیات عمومی دیوان به شرح زیر است: 1 ـ رسیدگی به شـکایات تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آیین نامه ها و سایر نظامات و مقررات دولتی و شهرداری ها و موسسات عمومی غیردولتی در مواردی که مقررات مذکور به علت مغایرت با شرع یا قانون و یا عدم صلاحیت مرجع مربوط یا تجاوز یا سوءاستفاده از اختیارات یا تخلف در اجرای قوانین و مقررات یا خودداری از انجام وظایفی که موجب تضییع حقوق اشخاص می شود. 2 ـ صدور رای وحدت رویه در موارد مشابه که آراء متعارض از شعب دیوان صادر شده باشد. 3 ـ صدور رای ایجاد رویه که در موضوع واحد آراء مشابه متعدد از شعب دیوان صادر شده باشد. تبصره ـ رسیدگی به تصمیمات قضائی قوه قضائیه و صرفا آیین نامه ها بخشنامه ها و تصمیمات رئیس قوه قضائیه و مصوبات و تصمیمات شورای نگهبان مجمع تشخیص مصلحت نظام مجلس خبرگان و شورای عالی امنیت ملی از شمول این ماده خارج است.

مشاهده ماده 12 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM