آیا دادیار بدون ارجاع دادستان حق صدور قرار ترک تعقیب را دارد؟

صدور قرار ترک تعقیب موضوع ماده 79 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 از اختیارات دادستان است. با این حال دادستان می تواند صدور قرار ترک تعقیب را نیز به دادیار ارجاع نماید و با توجه به ماده 88 قانون آیین دادرسی کیفری 1392 در اموری که از طرف دادستان به دادیار ارجاع می شود وی در امور محوله تمام وظایف و اختیارات دادستان را دارد؛ و لذا در فرض عدم ارجاع موضوع فوق الذکر به دادیار از سوی دادستان دادیاری که صرفا امر تحقیقات مقدماتی به او محول شده؛ فاقد اختیار در صدور قرار ترک تعقیب است و در صورت وجود شرایط قانونی در صدور قرار ترک تعقیب باید مراتب را به دادستان اعلام نماید. بنابراین نظریه اکثریت قضات محترم دادگستری تهران در حدود فوق الذکر مورد تایید است.

خیر دادیار تحقیق در این زمینه دقیقا همانند بازپرس است. بر اساس ماده 88 قانون آیین دادرسی کیفری : « در اموری که از طرف دادستان به معاون دادستان یا دادیار ارجاع می شود آنان در امور محوله تمام وظایف و اختیارات دادستان را دارند. » منظور از امر در این ماده «امر تحقیق» است. صدور قرار ترک تعقیب یک امر «تعقیبی» و از وظایف دادستان است و در صورتی که این امر به دادیار محول نشده باشد (مانند صدور کیفرخواست که به دادیار ارجاع می شود) وی چنین اختیاری را ندارد. به نظر می رسد که ارجاع کلی این اختیار نیز ممکن نیست و نیاز به اذن و ارجاع موردی دارد.

بر اساس ماده 88 قانون آیین دادرسی کیفری : « در اموری که از طرف دادستان به معاون دادستان یا دادیار ارجاع می شود آنان در امور محوله تمام وظایف و اختیارات دادستان را دارند. » منظور از امر در این ماده «رسیدگی به یک پرونده» است. هنگامی که دادیار به یک پرونده رسیدگی می کند درست مانند این است که دادستان به آن امر رسیدگی می کند. تنها چیزی که استثناء شده است به موجب ماده 92 این قانون « قرارهای نهایی دادیار و همچنین قرار تامین منتهی به بازداشت متهم» است که باید به تایید دادستان برسد. در باقی موارد دادیار در امور مربوط به آن پرونده همانند دادستان عمل می کند. به عبارتی کلیه وظایف و اختیارات تعقیبی و تحقیقی دادستان را در آن پرونده دارد و برای صدور قرار ترک تعقیب نیاز به ارجاع این امر به دادیار نیست. در انجام سایر وظایف تعقیبی که بازپرس فاقد آن اختیارات است (مانند تعیین قیم موقت) نیز دادیار می تواند بدون اخذ ارجاع از دادستان عمل نماید مگر اینکه دادستان عدم انجام مستقل این گونه وظایف را به دادیار اعلام نموده باشد. به عبارتی اصل واگذاری را قانونگذار انجام داده است اما این واگذاری مانع از ایجاد محدودیت در وظایف توسط دادستان نیست. در صورتی که دادیار تحقیق را فاقد این اختیارات بدانیم متن ماده 88 قانون آیین دادرسی کیفری لغو خواهد شد. در صورتی این ماده معنادار خواهد بود که اختیارات دادستان در یک پرونده را به طور کامل برای دادیار قایل شویم.