آقای (الف) با خانم (ب) ازدواج کرده اند و سال وقوع عقد 1364 هجری شمسی بوده است. زوجه در سال 1378 فوت شده و والدین وی به عنوان بعضی از ورثه سهم الارث خویش را از مهر زوجه به نرخ روز خواستار شده اند:

در خصوص سوال مطروحه حسب مقررات ماده 1082 قانون مدنـی به مجرد عقد زن مالک مهر می شود و با توجه به شرط عند المطالبه هر وقت می خواسته می توانسته آن را مطالبه کند و به موجب تبصره الحاقی به ماده مذکور (الحاقی 29/4/76) چنان چه مهر وجه رایج باشد با عنایت به تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تادیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر این که زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند؛ لذا بنا به مقررات ماده 1082 قانون مدنی و تبصره الحاقی مهر و تمام وجوهی که به آن تعلق می گیرد حق قانونی زوجه است و بعد از فوت زوجه طبق قانون ارث به ورثه متوفیٰ تعلق می گیرد و هر یک از ورثه از جمله پدر و مادر زوجه می توانند قدرالسهم خود را از مهر زوجه که جزو ترکه مشارالیها محسوب می شود در حدود مقررات ماده 1082 و تبصره الحاقی آن و سایر قوانین ذی ربط مطالبه کنند. ثانیا تاریخ محاسبه مهر بر اساس شاخص قیمت ها برای تعیین اضافه ارزش مبلغ مورد خواسته از تاریخ وقوع نکاح تا تاریخ مطالبه است نه تاریخ فوت تا زمان مطالبه زیرا ماده 3 آیین نامه اجرایی مذکور در متن سوال که مقرر داشته: «در مواردی که مهر زوجه باید از ترکه زوج متوفیٰ پرداخت شود تاریخ فوت مبنای محاسبه مهر خواهد بود» و همان طور که از ماده 3 مرقوم مستفاد می شود ناظر به موردی است که زوج فوت کرده و مهر زوجه که از دیون زوج است باید از ترکه وی پرداخت شود که باید از تاریخ فوت زوج محاسبه شود و در مورد فوت زوجه مقررات ماده 3 مرقوم قابل تجری نیست زیرا زوجه وجه مهر را از زوج طلبکار بوده و با فوت زوجه ورثه او می توانند طبق مقررات مارالذکر قدرالسهم خود را از مهر وی که جزو ترکه مشارالیهاست استیفای حق کنند.

مهر حق خاص زوجه است و بعد از فوت وی به عنوان طلب (حق مالی) و جزیی از ماترک زوجه به ورثه او منتقل می شود و چون تاریخ استقرار حق ورثه بر آن تاریخ فوت زوجه است و قبل از آن ورثه حقی نداشته اند چنان چه ورثه مطالبه تفاوت قیمت و ارزش را نمایند با حصول شرایط ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی از تاریخ فوت تا زمان دادخواست (چنان چه سابقه مطالبه از سوی ورثه موجود باشد) محاسبه شده و چنان چه تغییر فاحش در ارزش طلب ایجاد شده باشد دادگاه به مابه التفاوت نیز بر اساس جدول شاخص قیمت ها حکم خواهد داد و در غیر این صورت تنها حصه ورثه از طلب به همان مبلغی که منتقل شده (اصل مبلغ مهر) مورد حکم قرار خواهد گرفت.

چون مهر در زمان حیات زوجه نیز برعهده شوهر دین بوده است و بعد از فوت زوجه باز هم به عنوان دین (منتها با عنوان دیگر) به ورثه وی منتقل می شود؛ پس همان حقی که زوجه در زمان حیات خود برای مطالبه مهر خود به نرخ روز و عندالمطالبه از زوج داشته است به همان صورت و با همان امتیازات (به دلیل این که قبلا برای زوجه به همین ترتیب مستقر شده بوده است و به همین صورت وارد ترکه او شده است.) به ورثه منتقل شده و ورثه می توانند به نرخ روز مطالبه کنند و از تاریخ وقوع عقد تا زمان فوت تغییر ارزش محاسبه شده و مورد حکم قرار خواهد گرفت.