مادامی که صیغه طلاق بر اساس گواهی عدم امکان سازش و طلاق توافقی جاری نشده هر یک از زوجین می تواند بدون نیاز به رضایت طرف مقابل از توافق عدول نماید و در این صورت طلاق توافقی بلااثر شده و رای طلاق منتفی می گردد.

در تاریخ 31/5/91 آقای ش.ف. به وکالت از آقای ر.الف. به استناد توافق نامه سند ازدواج فتوکپی شناسنامه و کارت ملی دادخواستی به خواسته تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش به صورت توافقی به طرفیت خانم ل.الف. تقدیم و چنین توضیح می دهد موکل اینجانب مطابق عقدنامه رسمی شماره 3713 مورخه 83/44 تنظیمی در دفترخانه شماره 5 حوزه ثبتی میاندوآب با خوانده دعوی خانم ل.الف. به صورت دایمی ازدواج نموده اند حال به لحاظ اختلافات شدید و غیر قابل حل مطابق شرایط ذیل تصمیم به طلاق و جدایی گرفته اند 1ـ زوجه از تمامی حق و حقوق قانونی و شرعی خود اعم ازمهریه نفقه نحله و.. . در قبال طلاق از زوج گذشت نموده و به زوج بذل و بخشش نموده. 2ـ زوج در قبال بذل و بخشش از طرف زوجه حاضر شده ایشان رامطلقه نماید. 3ـ زوجه جهیزیه خود را به زوج بذل و بخشش نمود. 4ـ زوجین فرزندمشترک به نام الف. 5 ساله دارند که حضانت آن به زوج محول گردیده و زوجه هر 15 روز حق ملاقات طفل مشترک را دارد و زوج باید طفل را به منزل پدری زوجه ببرد تا در آنجا ملاقات نماید به مدت یک روز تمام. به غیر از شرایط بالا شرایط دیگری ندارند. تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش به صورت توافقی مورد استدعاست. پرونده جهت رسیدگی به شعبه اول حقوقی شاهین دژ ارجاع می شود. شعبه مذکور در تاریخ 1/6/91 در وقت فوق العاده با حضور اصحاب دعوی تشکیل جلسه می دهد. خوانده اظهار داشت اینجانبه برابر سند نکاحیه به شماره ترتیب 3713 مورخ 4/4/83 دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره 5 شهرستان میاندوآب همسر شرعی و قانونی آقای ر.الف. می باشم که حدود نه سال است با هم زندگی مشترک داریم و ثمره نه سال یک فرزند مشترک به نام الف.الف. که حدود پنج ساله می باشد که به جهت عدم تفاهم اخلاقی که با هم داریم ادامه زندگی مشترک برایمان امکان پذیر نمی باشد و اینجانبه از کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه نفقه نفقه ایام عده و اجرت المثل و غیره در قبال طلاق بذل می نمایم و حضانت طفل مشترک به عهده زوج می باشد و اینجانبه هر پانزده روز حق ملاقات فرزند مشترک را در خانه پدرم به نام ش.الف. که در خ.ع. می باشد و زوج فرزند مشترک تحویل زوجه از ساعت 8 صبح الی عصر همان روز می باشد و هیچ گونه ادعایی از مشارالیه نداشته و ندارم. بلافاصله وکیل خواهان اظهارداشتند که خانم ل.الف. همسر شرعی و قانونی آقای الف.الف. می باشند که حدود 9 سال است با هم زندگی مشترک دارند وثمره این نه سال یک فرزند مشترک می باشد و برابر توافق نامه زوجه از کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه نفقه نفقه ایام عده و اجرت المثل و غیره در قبال طلاق بذل نموده و هر پانزده روز حق ملاقات فرزند مشترک را از ساعت 8 صبح الی 8 عصر همان روز در خانه پدری زوجه که به زوج طفل مشترک تحویل نمایند و زوجه ملاقات نمایند دادگاه پس از استماع اظهارات به شرح فوق قرار ارجاع امر به داوری را صادر می کند. داوران منتخب طی نظریه ثبت شده شماره 706ـ1/6/91 نظر می دهند که صلح و سازش بین طرفین مقدور نبوده و غیر ممکن است / حسب گواهی اداره کل پزشکی قانونی استان آذربایجان زوجه باردار نیست. دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره 415ـ1/6/91 ضمن شرح دعوای مطروحه چنین رای می دهد: «با احراز رابطه زوجیت فی مابین متداعیین حسب رونوشت مصدق سند نکاحیه به شماره ترتیب 4713 مورخ 4/4/83 دفتر رسمی ثبت ازدواج شهرستان میاندوآب به شماره 5 نظر به اینکه مساعی و سعی تلاش داوران جهت اصلاح ذات البین زوجین موثر در مقام نبوده و آنان متفقا بر طلاق اصرار دارند دادگاه به استناد ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مدلول مادتین 1145 1144 1143 گواهی عدم امکان سازش از نوع خلع فی مابین زوجین را صادر و اعلام می دارد. زوجین می توانند با مراجعه به یکی از دفاتر ثبت طلاق نسبت به اجرای صیغه طلاق وفق توافق نامه و صورت مجلس مورخ 1/6/91 اقدام نمایند. زوجه برابر اقرارشان حامله نبوده و نظریه پزشکی قانونی به شماره 1706ـ10/10 مورخ 1/6/91 نیز موید این ادعا می باشد. برابر گواهی پزشکی حامله نبوده دارای یک فرزند مشترک به نام الف.الف. پنج ساله حضانت طفل مشترک به عهده زوج می باشد. زوجه حق ملاقات هر پانزده روز در خانه پدر زوجه به نام ش. در روستای خ.ع. از ساعت 8 صبح الی 8 عصر همان روز می باشد و با اعلام کراهت از زوج کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه و غیره اعلام گذشت نموده و آن را در قبال صدور گواهی در حق زوج بذل و نامبرده با قبول بذل معنونه راضی به این امر گردیده و ادعا طلب دیگری از مشارالیه ندارند. مدت اعتبار گواهی سه ماه از تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی می باشد. پس از ابلاغ رای صادره و تجدیدنظرخواهی خانم ل.الف. شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان در تاریخ 11/7/91 در وقت فوق العاده تشکیل جلسه می دهد و با بررسی پرونده ختم رسیدگی را اعلام و طی رای شماره 742ـ11/7/91 چنین استدلال می کند تجدیدنظرخواه در این مرحله از رسیدگی از طلاق منصرف شده و به نظر دادگاه اعتقاد به عدول از ناحیه احد از طرفین حتی بدون اخذ رضایت طرف مقابل به لحاظ اینکه توافق زمانی نهایی و قطعی می شود که صیغه طلاق اجرا و قرایت شود و تا زمانی که اجرا و قرایت نشده است می شود آن را با اعلام یکی از طرفین فسخ کرد لذا دادگاه ضمن پذیرش اعتراض معترض در اجرای ماده 358 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام می دارد. این رای در تاریخ 3/8/91 ابلاغ و آقای ر.الف. با وکالت آقای ش.ف. در تاریخ 16/8/91 نسبت به آن اعتراض و تقاضای فرجام خواهی می کند. پرونده جهت رسیدگی پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع می شود. مشروح مفاد لوایح طرفین به هنگام ملاحظه گزارش قرایت خواهد شد.

در تاریخ 31/5/91 آقای ش.ف. به وکالت از آقای ر.الف. به استناد توافق نامه سند ازدواج فتوکپی شناسنامه و کارت ملی دادخواستی به خواسته تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش به صورت توافقی به طرفیت خانم ل.الف. تقدیم و چنین توضیح می دهد موکل اینجانب مطابق عقدنامه رسمی شماره 3713 مورخه 83/44 تنظیمی در دفترخانه شماره 5 حوزه ثبتی میاندوآب با خوانده دعوی خانم ل.الف. به صورت دایمی ازدواج نموده اند حال به لحاظ اختلافات شدید و غیر قابل حل مطابق شرایط ذیل تصمیم به طلاق و جدایی گرفته اند 1ـ زوجه از تمامی حق و حقوق قانونی و شرعی خود اعم ازمهریه نفقه نحله و.. . در قبال طلاق از زوج گذشت نموده و به زوج بذل و بخشش نموده. 2ـ زوج در قبال بذل و بخشش از طرف زوجه حاضر شده ایشان رامطلقه نماید. 3ـ زوجه جهیزیه خود را به زوج بذل و بخشش نمود. 4ـ زوجین فرزندمشترک به نام الف. 5 ساله دارند که حضانت آن به زوج محول گردیده و زوجه هر 15 روز حق ملاقات طفل مشترک را دارد و زوج باید طفل را به منزل پدری زوجه ببرد تا در آنجا ملاقات نماید به مدت یک روز تمام. به غیر از شرایط بالا شرایط دیگری ندارند. تقاضای رسیدگی و صدور گواهی عدم امکان سازش به صورت توافقی مورد استدعاست. پرونده جهت رسیدگی به شعبه اول حقوقی شاهین دژ ارجاع می شود. شعبه مذکور در تاریخ 1/6/91 در وقت فوق العاده با حضور اصحاب دعوی تشکیل جلسه می دهد. خوانده اظهار داشت اینجانبه برابر سند نکاحیه به شماره ترتیب 3713 مورخ 4/4/83 دفتر رسمی ثبت ازدواج شماره 5 شهرستان میاندوآب همسر شرعی و قانونی آقای ر.الف. می باشم که حدود نه سال است با هم زندگی مشترک داریم و ثمره نه سال یک فرزند مشترک به نام الف.الف. که حدود پنج ساله می باشد که به جهت عدم تفاهم اخلاقی که با هم داریم ادامه زندگی مشترک برایمان امکان پذیر نمی باشد و اینجانبه از کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه نفقه نفقه ایام عده و اجرت المثل و غیره در قبال طلاق بذل می نمایم و حضانت طفل مشترک به عهده زوج می باشد و اینجانبه هر پانزده روز حق ملاقات فرزند مشترک را در خانه پدرم به نام ش.الف. که در خ.ع. می باشد و زوج فرزند مشترک تحویل زوجه از ساعت 8 صبح الی عصر همان روز می باشد و هیچ گونه ادعایی از مشارالیه نداشته و ندارم. بلافاصله وکیل خواهان اظهارداشتند که خانم ل.الف. همسر شرعی و قانونی آقای الف.الف. می باشند که حدود 9 سال است با هم زندگی مشترک دارند وثمره این نه سال یک فرزند مشترک می باشد و برابر توافق نامه زوجه از کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه نفقه نفقه ایام عده و اجرت المثل و غیره در قبال طلاق بذل نموده و هر پانزده روز حق ملاقات فرزند مشترک را از ساعت 8 صبح الی 8 عصر همان روز در خانه پدری زوجه که به زوج طفل مشترک تحویل نمایند و زوجه ملاقات نمایند دادگاه پس از استماع اظهارات به شرح فوق قرار ارجاع امر به داوری را صادر می کند. داوران منتخب طی نظریه ثبت شده شماره 706ـ1/6/91 نظر می دهند که صلح و سازش بین طرفین مقدور نبوده و غیر ممکن است / حسب گواهی اداره کل پزشکی قانونی استان آذربایجان زوجه باردار نیست. دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره 415ـ1/6/91 ضمن شرح دعوای مطروحه چنین رای می دهد: «با احراز رابطه زوجیت فی مابین متداعیین حسب رونوشت مصدق سند نکاحیه به شماره ترتیب 4713 مورخ 4/4/83 دفتر رسمی ثبت ازدواج شهرستان میاندوآب به شماره 5 نظر به اینکه مساعی و سعی تلاش داوران جهت اصلاح ذات البین زوجین موثر در مقام نبوده و آنان متفقا بر طلاق اصرار دارند دادگاه به استناد ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مدلول مادتین 1145 1144 1143 گواهی عدم امکان سازش از نوع خلع فی مابین زوجین را صادر و اعلام می دارد. زوجین می توانند با مراجعه به یکی از دفاتر ثبت طلاق نسبت به اجرای صیغه طلاق وفق توافق نامه و صورت مجلس مورخ 1/6/91 اقدام نمایند. زوجه برابر اقرارشان حامله نبوده و نظریه پزشکی قانونی به شماره 1706ـ10/10 مورخ 1/6/91 نیز موید این ادعا می باشد. برابر گواهی پزشکی حامله نبوده دارای یک فرزند مشترک به نام الف.الف. پنج ساله حضانت طفل مشترک به عهده زوج می باشد. زوجه حق ملاقات هر پانزده روز در خانه پدر زوجه به نام ش. در روستای خ.ع. از ساعت 8 صبح الی 8 عصر همان روز می باشد و با اعلام کراهت از زوج کلیه حقوق شرعی و قانونی خویش اعم از مهریه و غیره اعلام گذشت نموده و آن را در قبال صدور گواهی در حق زوج بذل و نامبرده با قبول بذل معنونه راضی به این امر گردیده و ادعا طلب دیگری از مشارالیه ندارند. مدت اعتبار گواهی سه ماه از تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی می باشد. پس از ابلاغ رای صادره و تجدیدنظرخواهی خانم ل.الف. شعبه 17 دادگاه تجدیدنظر استان در تاریخ 11/7/91 در وقت فوق العاده تشکیل جلسه می دهد و با بررسی پرونده ختم رسیدگی را اعلام و طی رای شماره 742ـ11/7/91 چنین استدلال می کند تجدیدنظرخواه در این مرحله از رسیدگی از طلاق منصرف شده و به نظر دادگاه اعتقاد به عدول از ناحیه احد از طرفین حتی بدون اخذ رضایت طرف مقابل به لحاظ اینکه توافق زمانی نهایی و قطعی می شود که صیغه طلاق اجرا و قرایت شود و تا زمانی که اجرا و قرایت نشده است می شود آن را با اعلام یکی از طرفین فسخ کرد لذا دادگاه ضمن پذیرش اعتراض معترض در اجرای ماده 358 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی ضمن نقض دادنامه معترض عنه حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام می دارد. این رای در تاریخ 3/8/91 ابلاغ و آقای ر.الف. با وکالت آقای ش.ف. در تاریخ 16/8/91 نسبت به آن اعتراض و تقاضای فرجام خواهی می کند. پرونده جهت رسیدگی پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع می شود. مشروح مفاد لوایح طرفین به هنگام ملاحظه گزارش قرایت خواهد شد.

اعتراض فرجام خواه آقای ر.الف. با وکالت آقای ش.ف. نسبت به رای شماره 742ـ11/7/91 صادره از شعبه 17 دادگاه تجدیدنظراستان آذربایجان غربی. با توجه به مندرجات پرونده و رسیدگی های به عمل آمده و عدول زوجه از توافق وارد نیست. رای دادگاه بنا به جهات و دلایل منعکس در آن مخالف قانون نیست و از جهت رعایت مقررات دادرسی نیز اشکال موثری بر آن مترتب نمی باشد. فلذا با رد اعتراض دادنامه فرجام خواسته مستندا به ماده 370 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال 1379 نتیجتا ابرام و پرونده اعاده می گردد.
رییس شعبه 12 دیوان عالی کشور ـ مستشار
طیبی ـ حیدری