نظریه مشورتی شماره 7/1400/727

نظریه مشورتی شماره 7/1400/727

مجموعه کامل نظریات مشورتی

نظریه مشورتی شماره 7/1400/727


شماره نظریه:
7/1400/727

شماره پرونده:
1400-33-727 ع

تاریخ نظریه:
1400/10/29

استعلام
1- آیا دادگاه می تواند راسا دستور پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های بهره برداری غیر مجاز آب های زیر زمینی را صادر کند؟ آیا صدور این دستور قضایی فوق الذکر مستلزم رسیدگی قضایی است؟ 2- آیا مامور موضوع ماده 30 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 با اصلاحات بعدی می تواند راسا و بدون دستور قضایی با لحاظ قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 و آیین نامه اجرایی آن؛ بویژه ماده 20 این آیین نامه چاه آب غیر مجاز را پلمپ و مسلوب المنفعه کند؟ 3- چنانچه کمیسیون رسیدگی به آب های زیرزمینی موضوع قانون تعیین تکلیف چاه های فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 چاه ها را مشمول این قانون نداند آیا مامور موضوع ماده 30 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 با اصلاحات بعدی می تواند وفق ماده 30 و فصل دوم این قانون با لحاظ ماده 20 آیین نامه اجرایی قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری چاه آب را مسلوب المنفعه کند؟ 4- آیا بدون رسیدگی در کمیسیون آب های زیرزمینی و عدم تعیین تکلیف موضوع مراجع قضایی می توانند در مورد چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری رسیدگی کند یا آن که باید ابتدا شرکت آب منطقه ای به موضوع چاه آب فاقد پروانه بهره برداری وفق قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 رسیدگی کند و سپس اظهارنظر قضایی صورت گیرد؟ 5- آیا اتخاذ تصمیم و رسیدگی ماهوی منوط به تصمیم اداری یا همان رای کمیسیون رسیدگی به آب های زیرزمینی مبنی بر عدم شمول قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 نسبت به موضوع است؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
1 و 2- با توجه به این که اطلاق بندهای 2 و 3 ماده 24 آیین نامه اجرایی قانون توزیع عادلانه آب مصوب 18/7/1363 هیات وزیران به موجب رای شماره 149/82 مورخ 15/4/1382 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و همچنین بند یک ماده مذکور به موجب رای شماره 305 306 و 307 مورخ 6/5/1387 هیات عمومی دیوان مذکور ابطال شده است باید طمس چاه یا جمع آوری منصوبات آن با اعلام جرم و رسیدگی از سوی دادگاه کیفری انجام پذیرد و در هر حال وزارت نیرو راسا نمی تواند مبادرت به جمع آوری منصوبات یا انسداد چاه های مذکور کند. ضمن آن که قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 نیز چنین اختیاری را به آن وزارتخانه نداده است. 3 و 4- به موجب اصل بیست و دوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران اصلاحی 1368 مال و حقوق اشخاص از تعرض مصون است؛ مگر در مواردی که قانون تجویز کند؛ بنابراین به لحاظ این که در قوانین مربوط از جمله قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 مجوز قانونی در جمع آوری و مسلوب المنفعه کردن چاه های آب بدون احراز وقوع بزه یا تخلف (حسب مورد) وجود ندارد صرف درخواست وزارت نیرو و دستگاه های تابعه آن (امور آب شهرستان ها و. ..) از دادستان محل مربوط جهت صدور دستور پر و مسلوب المنفعه کردن و جمع آوری منصوبات مربوط به چاه ها الزامی را ایجاد نمی کند و قضات ذی ربط باید حسب مورد مطابق مقررات قانونی؛ از جمله مواد 1 3 5 و 45 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 با اصلاحات بعدی و با رعایت مواد 114 و 148 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 با اصلاحات بعدی اقدام کنند و اصولا جز در مواردی که دادستان به موجب تصریح قانون دارای اختیار اقدام نسبت به موضوعی باشد نمی تواند در خصوص موضوعاتی که اساسا دارای ماهیت قضایی است و باید نسبت به آن رسیدگی قضایی انجام پذیرد دخالتی بکند و در قانون یاد شده نیز اختیار طمس چاه و جمع آوری منصوبات آن به طور مستقل به دادستان داده نشده است؛ بنابراین بدون حکم قطعی از سوی دادگاه کیفری ذی ربط دادستان مجاز به جمع آوری منصوبات و مسلوب المنفعه نمودن چاه نیست؛ مفاد رای وحدت رویه شماره 713 مورخ 15/10/1388 هیات عمومی دیوان عالی کشور موید این نظر است. ثالثا چنانچه مطابق رای کمیسیون رسیدگی به آب های زیر زمینی در مورد چاه های فاقد پروانه بهره برداری ثابت شود حفر چاه تا پایان سال 1385 صورت گرفته و در مناطقی قرار دارد که از نظر قانونی فاقد اشکال است پروانه بهره برداری برای چاه صادر و در غیر این صورت پر و مسلوب المنفعه می شود. رسیدگی به اعتراض نسبت به رای کمیسیون در صلاحیت دیوان عدالت اداری است. چنانچه رای صادره به نفع معترض فاقد پروانه بهره برداری باشد وزارت نیرو ملزم به صدور پروانه است. با توجه به مراتب یادشده مامورین موضوع ماده 30 قانون توزیع عادلانه آب مصوب 1361 با اصلاحات بعدی بدون اخذ دستور قضایی راسا حق پر و مسلوب المنفعه کردن چاه های مذکور را ندارند. 5- با عنایت به قانون تعیین تکلیف چاه های آب فاقد پروانه بهره برداری مصوب 1389 و آیین نامه اجرایی این قانون مصوب 1390؛ بویژه مواد 10 و 20 آن به نظر می رسد با لازم الاجرا شدن این قانون نسبت به چاه های آب کشاورزی فعال فاقد پروانه بهره برداری واقع در کلیه دشت های کشور که پیش از پایان سال 1385 هجری شمسی حفر شده اند مادام که نسبت به این چاه ها برابر شرایط و ساز وکارهای مذکور در این قانون تعیین تکلیف نهایی نشده باشد امکان رسیدگی قضایی به موضوع وجود ندارد؛ زیرا تشخیص واجد شرایط بودن چاه های مذکور برعهده وزارت نیرو و النهایه کمیسیون موضوع تبصره 5 قانون صدر الذکر است

منبع
اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مواد مرتبط با این نظریه مشورتی

ماده 30 ـ گزارش کارکنان وزارت نیرو و موسسات تابعه و کارکنان وزارت کشاورزی بنا به معرفی وزیر کشاورزی که به موجب ابلاغ مخصوص وزیر نیرو برای اجرای وظایف مندرج در این قانون انتخاب و به دادسراها معرفی می شوند ملاک تعقیب متخلفین است و در حکم گزارش ضابطین دادگستری خواهد بود و تعقیب متخلفین طبق بند ب از ماده 59 قانون آیین دادرسی کیفری به عمل خواهد آمد.

مشاهده ماده 30 قانون توزیع عادلانه آب

ماده 1 ـ بر اساس اصل 45 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران آبهای دریاها و آبهای جاری در رودها و انهار طبیعی و دره ها و هر مسیر طبیعی دیگر اعم از سطحی و زیر زمینی و سیلابها و فاضلابها و زه آبها و دریاچه ها و مردابها و برکه های طبیعی و چشمه سارها و آبهای معدنی و منابع آبهای زیرزمینی از مشترکات بوده و در اختیار حکومت اسلامی است و طبق مصالح عامه از آنها بهره برداری می شود. مسئولیت حفظ و اجازه و نظارت به بهره برداری از آنها به دولت محول می شود.

مشاهده ماده 1 قانون توزیع عادلانه آب

ماده 3 ـ استفاده از منابع آبهای زیرزمینی به استثنای موارد مذکور در ماده 5 این قانون از طریق حفر هر نوع چاه و قنات و توسعه چشمه در هر منطقه از کشور با اجازه و موافقت وزارت نیرو باید انجام شود و وزارت مذکور با توجه به خصوصیات هیدروژئولوژی منطقه شناسایی طبقات زمین و آبهای زیرزمینی و مقررات پیش بینی شده در این قانون نسبت به صدور پروانه حفر و بهره برداری اقدام می کند. تبصره ـ از تاریخ تصویب این قانون صاحبان کلیه چاه هایی که در گذشته بدون اجازه وزارت نیرو حفر شده باشد اعم از این که چاه مورد بهره برداری قرار گرفته یا نگرفته باشد موظفند طبق آگهی که منتشر می شود به وزارت نیرو مراجعه و پروانه بهره برداری اخذ نمایند. چنانچه وزارت نیرو هر یک از این چاه ها را لااقل طبق نظر دو کارشناس خود مضر به مصالح عمومی تشخیص دهد چاه بدون پرداخت هیچگونه خسارتی مسدود می شود و بهره برداری از آن ممنوع بوده و با متخلفین طبق ماده 45 این قانون رفتار خواهد شد. معترضین به رای وزارت نیرو می توانند به دادگاههای صالحه مراجعه نمایند.

مشاهده ماده 3 قانون توزیع عادلانه آب

ماده 5 ـ در مناطق غیر ممنوعه حفر چاه و استفاده از آب آن برای مصرف خانگی و شرب و بهداشتی و باغچه تا ظرفیت آبدهی 25 متر مکعب در شبانه روز مجاز است و احتیاج به صدور پروانه حفر و بهره برداری ندارد ولی مراتب باید به اطلاع وزارت نیرو برسد. وزارت نیرو در موارد لازم می تواند از این نوع چاه ها به منظور بررسی آبهای منطقه و جمع آوری آمار و مصرف آن بازرسی کند. تبصره 1 ـ در مناطق ممنوعه حفر چاه های موضوع این ماده با موافقت کتبی وزارت نیرو مجاز است و نیازی به صدور پروانه حفر و بهره برداری ندارد. تبصره 2 ـ در صورتی که حفر چاه های موضوع این ماده موجب کاهش یا خشکانیدن آب چاه و یا قنات مجاز و یا چشمه مجاور گردد وزارت نیرو بدوا به موضوع رسیدگی و سعی در توافق بین طرفین می نماید و چنانچه توافق حاصل نشد معترض می تواند به دادگاه صالح مراجعه نماید.

مشاهده ماده 5 قانون توزیع عادلانه آب

ماده 45 ـ اشخاص زیر علاوه بر اعاده وضع سابق و جبران خسارت وارده به 10 تا 50 ضربه شلاق و یا از 15 روز تا سه ماه حبس تادیبی بر حسب موارد جرم به نظر حاکم شرع محکوم می شوند. الف ـ هر کس عمدا و بدون اجازه دریچه و مقسمی را باز کند یا در تقسیم آب تغییری دهد یا دخالت غیر مجاز در وسائل اندازه گیری آب کند یا به نحوی از انحاء امر بهره برداری از تاسیسات آبی را مختل سازد. ب ـ هر کس عمدا آبی را بدون حق یا اجازه مقامات مسئول به مجاری یا شبکه آبیاری متعلق به خود منتقل کند و یا موجب گردد که آب حق دیگری به او نرسد. ج ـ هر کس عمدا به نحوی از انحاء به ضرر دیگری آبی را به هدر دهد. د ـ هر کس آب حق دیگری را بدون مجوز قانونی تصرف کند. ه ـ هر کس بدون رعایت مقررات این قانون به حفر چاه و یا قنات و یا بهره برداری از منابع آب مبادرت کند. تبصره ـ در مورد بندهای ب و ج و د با گذشت شاکی خصوصی تعقیب موقوف می شود.

مشاهده ماده 45 قانون توزیع عادلانه آب

ماده 114 ـ جلوگیری از فعالیت تمام یا بخشی از امورخدماتی یا تولیدی از قبیل امورتجارتی کشاورزی فعالیت کارگاهها کارخانهها و شرکتهای تجارتی و تعاونیها و مانند آن ممنوع است مگر در مواردی که حسب قرائن معقول و ادله مثبته ادامه این فعالیت متضمن ارتکاب اعمال مجرمانه‏ای باشد که مضر به سلامت مخل امنیت جامعه و یا نظم عمومی باشد که در این صورت بازپرس مکلف است با اطلاع دادستان حسب مورد از آن بخش از فعالیت مذکور جلوگیری و ادله یادشده را در تصمیم خود قید کند. این تصمیم ظرف پنج روز پس از ابلاغ قابل اعتراض در دادگاه کیفری است.

مشاهده ماده 114 قانون آیین دادرسی کیفری

ماده 148 ـ بازپرس در صورت صدور قرار منع موقوفی یا ترک تعقیب باید درباره استرداد و یا معدوم کردن اشیاء و اموال مکشوفه که دلیل یا وسیله ارتکاب جرم بوده از جرم تحصیل شده حین ارتکاب استعمال شده و یا برای استعمال اختصاص داده شده است تعیین تکلیف کند. در مورد ضبط این اموال یا اشیاء دادگاه تکلیف آنها را تعیین می کند. بازپرس مکلف است مادام که پرونده نزد او جریان دارد به تقاضای ذینفع و با رعایت شرایط زیر دستور رد اموال و اشیای مذکور را صادر کند: الف ـ وجود تمام یا قسمتی از آن اشیاء و اموال در بازپرسی یا دادرسی لازم نباشد. ب ـ اشیاء و اموال بلامعارض باشد. پ – از اشیاء و اموالی نباشد که باید ضبط یا معدوم شود. تبصره 1 ـ در تمام امور کیفری دادگاه نیز باید ضمن صدور رای نسبت به استرداد ضبط و یا معدوم کردن اشیاء و اموال موضوع این ماده تعیین تکلیف کند. تبصره 2 ـ متضرر از تصمیم بازپرس یا دادگاه در مورد اشیاء و اموال موضوع این ماده می تواند طبق مقررات اعتراض کند هر چند قرار بازپرس یا حکم دادگاه نسبت به امر کیفری قابل اعتراض نباشد. در این مورد مرجع رسیدگی به اعتراض نسبت به تصمیم بازپرس دادگاه و نسبت به تصمیم دادگاه دادگاه تجدید نظر استان است.

مشاهده ماده 148 قانون آیین دادرسی کیفری

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM