نظریه مشورتی شماره 7/97/1363

نظریه مشورتی شماره 7/97/1363

مجموعه کامل نظریات مشورتی

نظریه مشورتی شماره 7/97/1363


شماره نظریه:
7/97/1363

شماره پرونده:
97-186/1-1363

تاریخ نظریه:
1397/12/14

استعلام

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
3-با توجه به اینکه مقنن در قانون مجازات اسلامی 1392 در مقام ایجاد تناسب به نظم خاصی برای مجازات شروع به جرم است لذا در تمام مواردی که مشمول ماده 122 قانون مذکور است مجازات هایی به شرح بندهای ذیل این ماده تعیین نموده است؛ به گونه ای که قبل از آن تعیین مجازات برای شروع به جرم به طور عام و مطلق در قانون مجازات اسلامی 1370 انجام نشده است. همچنین با توجه به لزوم یکسان سازی نحوه رسیدگی در امور قضایی که در بند 7 سیاست های کلان مقام معظم رهبری مورد تاکید قرار گرفته است و با توجه به ماده 728 قانون مزبور در خصوص لغو کلیه مقررات و قوانین مغایر با این قانون به نظر می رسد این اطلاق شامل کلیه قوانین و مقررات خاص و عام در خصوص موضوع سوال است؛ زیرا چنانچه قائل به عدم نسخ موارد خاص مندرج در قوانین جزایی در خصوص تعیین مجازات شروع به جرم باشیم شاهد تفاوت و شدت و ضعف میزان مجازات و عدم تناسب آن خواهیم بود. در نتیجه کلیه قوانین دیگر که به طور خاص برای شروع به جرم مجازات تعیین کرده است با تصویب و لازم الاجراء شدن قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 ملغی و مجازات شروع به جرم در تمام جرائم طبق بندهای ذیل ماده 122 قانون مجازات اسلامی با رعایت ماده 10 همان قانون تعیین می شود. مطابق بند ج ماده 47 قانون مجازات اسلامی 1392 اجرای مجازات جرائم اقتصادی با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون ریال قابل تعلیق نیست و جرائم اقتصادی طبق بند ب ماده 109 قانون مذکور شامل کلاهبرداری و جرائم موضوع تبصره ماده 36 این قانون با رعایت مبلغ مقرر   1397/12/14    7/97/1363 شماره پرونده:  97-186/1-1363      در ماده اخیرالذکر است. بند الف تبصره اشاره شده به رشا و ارتشاء و بند ب آن به اختلاس تصریح دارد (که در استعلام نیز به تعلیق اجرای مجازات جرائم کلاهبرداری رشا و ارتشاء و اختلاس اشاره شده است)؛ بنابراین با لازم الاجراء شدن قانون مجازات اسلامی 1392 اجرای مجازات در جرائم اشاره شده در استعلام با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون ریال قابل تعلیق نیست و در نتیجه اجرای مجازات این جرائم با موضوع جرم کمتر از یکصد میلیون ریال قابل تعلیق است؛ لذا با توجه به ماده 728 قانون مجازات اسلامی 1392 از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون تعلیق اجرای مجازات جرائم مذکور صرفا مطابق مقررات این قانون که قانون موخر هم است صورت می گیرد. 5-طبق ماده 158 قانون مجازات اسلامی 1392 ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می شود در موارد مصرح در بندهای ذیل این ماده قابل مجازات نیست. بند ت ماده مذکور ناظر به عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن است؛ مشروط به اینکه سبب حوادث نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر موازین شرعی نباشد. بنابراین چنانچه در فرض سوال نیز سبب حادثه مربوط به نقض مقررات مربوط به آن ورزش نبوده و این مقررات مغایر با موازین شرعی نیز نباشد و مصدوم با رضایت خود در عملیات ورزشی مشارکت داشته است مسئولیتی متوجه فرد صادم نمی باشد و از این حیث دیه ای نمی پردازد. 6-نصاب قسامه برای اثبات جنایت بر اعضاء و منافع اعم از عمدی و غیر عمدی در موارد لوث به شرح مقرر در بندهای ذیل ماده 456 قانون مجازات اسلامی 1392 است خواه مجنی علیه زن باشد یا مرد و منظور از دیه کامل در این بندها دیه کامل مجنی علیه است و اینکه میزان دیه کامل مجنی علیه زن نصف میزان دیه کامل مرد است (ماده 550 قانون مجازات اسلامی 1392) تاثیری در تعداد قسم موضوع بندهای ذیل ماده 456 قانون مذکور ندارد؛ لذا در فرض سوال جنایتی که موجب قطع دو دست مجنی علیه زن شده است موجب دیه کامل مجنی علیه بوده و طبق بند الف ماده مذکور با شش قسم قابل اثبات است. 7-با توجه به ماده 435 قانون مجازات اسلامی 1392 عبارت... دیه از اموال مرتکب پرداخت می شود و یا. ... در صورتی که مرتکب مالی نداشته باشد در خصوص قتل عمد ولی دم می تواند دیه را از عاقله بگیرد و نیز در صورت نبود عاقله یا عدم دسترسی به آنها یا عدم تمکن آنها دیه از بیت المال پرداخت می شود.... جملگی دلالت بر آن دارند که جانی (مرتکب) مشخص باشد و مواردی که جانی شناخته نشود از شمول ماده مذکور خارج است و نمی توان به استناد این ماده حکم به پرداخت دیه صادر نمود؛ بلکه موارد مربوط به عدم شناسایی جانی مشمول ماده 487 این قانون است

منبع
اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مواد مرتبط با این نظریه مشورتی

ماده 122 ـ هر کس قصد ارتکاب جرمی کرده و شروع به اجرای آن نماید لکن به واسطه عامل خارج از اراده او قصدش معلق بماند به شرح زیر مجازات می شود: الف ـ در جرایمی که مجازات قانونی آنها سلب حیات حبس دائم یا حبس تعزیری درجه یک تا سه است به حبس تعزیری درجه چهار ب ـ در جرایمی که مجازات قانونی آنها قطع عضو یا حبس تعزیری درجه چهار است به حبس تعزیری درجه پنج پ ـ در جرایمی که مجازات قانونی آنها شلاق حدی یا حبس تعزیری درجه پنج است به حبس تعزیری یا شلاق یا جزای نقدی درجه شش تبصره ـ هرگاه رفتار ارتکابی ارتباط مستقیم با ارتکاب جرم داشته لکن به جهات مادی که مرتکب از آنها بی اطلاع بوده وقوع جرم غیرممکن باشد اقدام انجام شده در حکم شروع به جرم است.

مشاهده ماده 122 قانون مجازات اسلامی

ماده 47 ـ صدور حکم و اجرای مجازات در مورد جرایم زیر و شروع به آنها قابل تعویق و تعلیق نیست: الف ـ جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور خرابکاری در تاسیسات آب برق گاز نفت و مخابرات ب ـ جرایم سازمان یافته سرقت مسلحانه یا مقرون به آزار آدم ربایی و اسیدپاشی پ ـ قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر جرایم علیه عفت عمومی تشکیل یا اداره مراکز فساد و فحشا ت ـ قاچاق عمده مواد مخدر یا روانگردان مشروبات الکلی و سلاح و مهمات و قاچاق انسان ث ـ تعزیر بدل از قصاص نفس معاونت در قتل عمدی و محاربه و افساد فی الارض ج ـ جرایم اقتصادی با موضوع جرم بیش از یکصد میلیون (100.000.000) ریال

مشاهده ماده 47 قانون مجازات اسلامی

ماده 728 ـ کلیه قوانین و مقررات مغایر با این قانون از جمله قانون مجازات اسلامی مصوب 8/5/1370 مواد (625) تا (629) و مواد (726) تا (728) کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی «تعزیرات و مجازات های بازدارنده» مصوب 2/3/1375 قانون اقدامات تامینی مصوب 12/2/1339 و قانون تعریف محکومیت های موثر در قوانین جزایی مصوب 26/7/1366 و اصلاحات و الحاقات بعدی آنها نسخ می گردد.

مشاهده ماده 728 قانون مجازات اسلامی

ماده 158 ـ علاوه بر موارد مذکور در مواد قبل ارتکاب رفتاری که طبق قانون جرم محسوب می شود در موارد زیر قابل مجازات نیست: الف ـ در صورتی که ارتکاب رفتار به حکم یا اجازه قانون باشد. ب ـ در صورتی که ارتکاب رفتار برای اجرای قانون اهم لازم باشد. پ ـ در صورتی که ارتکاب رفتار به امر قانونی مقام ذی صلاح باشد و امر مذکور خلاف شرع نباشد. ت ـ اقدامات والدین و اولیای قانونی و سرپرستان صغار و مجانین که به منظور تادیب یا حفاظت آنها انجام می شود مشروط بر اینکه اقدامات مذکور در حد متعارف و حدود شرعی تادیب و محافظت باشد. ث ـ عملیات ورزشی و حوادث ناشی از آن مشروط بر اینکه سبب حوادث نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم مغایر موازین شرعی نباشد. ج ـ هر نوع عمل جراحی یا طبی مشروع که با رضایت شخص یا اولیاء یا سرپرستان یا نمایندگان قانونی وی و رعایت موازین فنی و علمی و نظامات دولتی انجام می شود. در موارد فوری اخذ رضایت ضروری نیست.

مشاهده ماده 158 قانون مجازات اسلامی

ماده 456 ـ در جنایت بر اعضاء و منافع اعم از عمدی و غیرعمدی درصورت لوث و فقدان ادله دیگر غیر از سوگند منکر مجنی علیه می تواند با اقامه قسامه به شرح زیر جنایت مورد ادعاء را اثبات و دیه آن را مطالبه کند. لکن حق قصاص با آن ثابت نمی شود. الف ـ شش قسم در جنایتی که دیه آن به مقدار دیه کامل است. ب ـ پنج قسم در جنایتی که دیه آن پنج ششم دیه کامل است. پ ـ چهار قسم در جنایتی که دیه آن دو سوم دیه کامل است. ت ـ سه قسم در جنایتی که دیه آن یک دوم دیه کامل است. ث ـ دو قسم در جنایتی که دیه آن یک سوم دیه کامل است. ج ـ یک قسم در جنایتی که دیه آن یک ششم دیه کامل یا کمتر از آن است. تبصره 1 ـ در مورد هر یک از بندهای فوق در صورت نبودن نفرات لازم مجنی علیه خواه مرد باشد خواه زن می تواند به همان اندازه قسم را تکرار کند. تبصره 2 ـ در هر یک از موارد فوق چنانچه مقدار دیه بیش از مقدار مقرر در آن بند و کمتر از مقدار مقرر در بند قبلی باشد رعایت نصاب بیشتر لازم است.

مشاهده ماده 456 قانون مجازات اسلامی

ماده 550 ـ دیه قتل زن نصف دیه مرد است.

مشاهده ماده 550 قانون مجازات اسلامی

ماده 435 ـ هرگاه در جنایت عمدی به علت مرگ یا فرار دسترسی به مرتکب ممکن نباشد با درخواست صاحب حق دیه جنایت از اموال مرتکب پرداخت می شود و درصورتی که مرتکب مالی نداشته باشد در خصوص قتل عمد ولی دم می تواند دیه را از عاقله بگیرد و درصورت نبود عاقله یا عدم دسترسی به آنها یا عدم تمکن آنها دیه از بیت المال پرداخت می شود و در غیر قتل دیه بر بیت المال خواهد بود. چنانچه پس از اخذ دیه دسترسی به مرتکب جنایت اعم از قتل و غیر قتل ممکن شود در صورتی که اخذ دیه به جهت گذشت از قصاص نباشد حق قصاص حسب مورد برای ولی دم یا مجنی علیه محفوظ است لکن باید قبل از قصاص دیه گرفته شده را برگرداند.

مشاهده ماده 435 قانون مجازات اسلامی

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM