نظریه مشورتی شماره 7/96/2724

نظریه مشورتی شماره 7/96/2724

مجموعه کامل نظریات مشورتی

نظریه مشورتی شماره 7/96/2724


شماره نظریه:
7/96/2724

شماره پرونده:
1634-75-95

تاریخ نظریه:
1396/11/07

استعلام
به موجب قرارداد با عنوان مضاربه بانک و یک شرکت سهامی مبادرت به انعقد قرارداد می¬نماید که نسبت سهم بانک80 درصد و نسبت سهم شرکت20درصد درسود حاصله از فعالیت تجاری بوده است شرکت مذکور بدون تعدی وتفیظ در وجه تخصیص داده شده به مضاربه به لحاظ مواجه شدن با بحران اقتصادی نه سودی را عاید مضاربه ننموده بلکه اصل سرمایه را نیز از دست داده است علی ایحال بانک مدعی می¬باشد بدون توجه به نوع عقد که مضاربه است صرفا بر اساس سود مورد انتظار اعلامی از ناحیه شورای پول و اعتبار مبادرت به محاسبه سود ناشی از پول پرداختی و احکام مضاربه و شرایط قراری را مجری نمی¬داند لذا تقاضا دارد کمیسیون محترم اداره حقوقی قوه قضائیه اعلام نمایند که الف)قرارداد مضاربه بانک عقد مشارکتی و در زمره عقود احتمالی است اگر ضرر روبرو شود بانک همچنان می¬تواند مدعی آن شود که بدون توجه به سود یا زیان فعالیت اقتصادی تجاری مبادرت به محاسبه سود و تاخیر تادیه بر اساس نرخ سود مورد انتظار اعلامی از سوی شورای پول و اعتبار نماید ب)آیا محاسبه سود ناشی ازپول پرداختی فرضا براساس20درصد نرخ سود مورد انتظار بدون محاسبه مالی فعالیت اقتصادی که ممکن است سود و یا زیان در برداشته باشد ربوی تلقی می¬شود یا قانونی می¬باشد؟ ج)اگر نرخ سود را بانک فرضا 27درصد قرارداد مرقوم نماید و شورای پول و اعتبار نرخ سود را 12درصد در همان سال مقرر داشته باشد آیا بلحاظ عدم مشروعیت قانونی در تعیین نرخ سود وفق موادی همچون بند2 تبصره 7 قانون بودجه 91 و ماده92 برنامه پنجم توسعه و ماده20 قانون عملیات بانکی بدون ربا که قانونگذار شرط و دریافت هرگونه سود باشد از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار را ممنوع اعلام داشته است آیا مفاد قرارداد بانک با توجه به اصل لزوم و اصل صحت قراردادها لازم الاتباع و یا بلحاظ عدم مشروعیت قانونی شرط مذکور شرط سود اضافه بر سود تعیین شده توسط شورای پول و اعتبار به عنوان شرط نامشروع تلقی شده و باطل بوده و قابل مطالبه نمی باشد د)آیا با توجه به ماده 6 قانون آئین دادرسی مدنی و ماده 975 قانون مدنی و مفهوم مخالف ماده 10 و 219 قانون مدنی لزوما بایستی دادخواست ابطال شرط نامشروع تقدیم محکمه گردد و با بدون نیاز به دادخواست در فرض مطالبه بانک از طریق محاکم قضائی دادگاه محترم به خواسته مازاد بر مصوبه شورای پول و اعتبار توجه نخواهد نمود./ع

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه
الف- چنانچه قرارداد منعقده مضاربه تلقی شود و مطابق ماده 558 قانون مدنی شرط مقرر در قرارداد منطبق با صدر ماده فوق باشد قرارداد و شرط مندرج در آن باطل است و چنانچه قرارداد منطبق با ذیل ماده مذکور منعقد شده باشد صحیح است و مطالبه خسارت تاخیر تادیه در فرض اخیر مطابق قراداد بلامانع است. در هر حال تشخیص مصداق با مرجع قضائی رسیدگی کننده است. ب- با توجه به پاسخ فوق پاسخ به این سوال منتفی است. ج- توافق بر جریمه به عنوان وجه التزام یا خسارت تاخیر تادیه دین فقط در چارچوب مقررات قانون عملیات بانکی بدون ربا مصوب 1362 با اصلاحات بعدی برای وجوه و تسهیلات اعطایی بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی مجاز پیش بینی شده است ومقررات یاد شده امری بوده وتوافق بر بیشتر از آن بی اعتبار است. د- مستفاد از ماده 142 قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی رسیدگی به ادعای خوانده مبنی بر عدم انطباق شرط موضوع قراداد با مقررات آمره مستلزم تقدیم دادخواست نیست و به عنوان دفاع قابل استماع است./

منبع
اداره کل حقوقی قوه قضاییه

مواد مرتبط با این نظریه مشورتی

ماده 975 - محکمه نمی تواند قوانین خارجی و یا قراردادهای خصوصی را که بر خلاف اخلاق حسنه بوده و یا به واسطه ی جریحه دار کردن احساسات جامعه یا به علت دیگر مخالف با نظم عمومی محسوب می شود به موقع اجرا گذارد اگر چه اجرای قوانین مزبور اصولا مجاز باشد.

مشاهده ماده 975 قانون مدنی

ماده 10 - قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده اند در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است.

مشاهده ماده 10 قانون مدنی

ماده 219 - عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین و قائم مقام آن ها لازم الاتباع است مگر این که به رضای طرفین اقاله یا به علت قانونی فسخ شود.

مشاهده ماده 219 قانون مدنی

ماده 558 - اگر شرط شود که مضارب ضامن سرمایه خواهد بود و یا خسارات حاصله از تجارت متوجه مالک نخواهد شد عقد باطل است مگر این که به طور لزوم شرط شده باشد که مضارب از مال خود به مقدار خسارت یا تلف مجانا به مالک تملیک کند.

مشاهده ماده 558 قانون مدنی

ماده 6 - عقود و قراردادهایی که مخل نظم عمومی یا بر خلاف اخلاق حسنه که مغایر با موازین شرع باشد در دادگاه قابل ترتیب اثر نیست.

مشاهده ماده 6 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی

ماده 142 - دعوای متقابل به موجب دادخواست اقامه می شود لیکن دعاوی تهاتر صلح فسخ رد خواسته و امثال آن که برای دفاع از دعوای اصلی اظهار می شود دعوای متقابل محسوب نمی شود و نیاز به تقدیم دادخواست جداگانه ندارد.

مشاهده ماده 142 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی

مرجع خدمات حقوقی وکیلیک

VAKILIK.COM